Ses Kısıklığı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?

Ses Kısıklığı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Ses kısıklığı (disfoni) yaygın bir sorundur. Sesiniz hırıltılı veya zayıf geliyorsa, normalden daha yumuşaksa veya normalden daha yüksek veya alçak duyuluyorsa kısık demektir. Birçok şey ses kısıklığına neden olur ancak bu durum nadiren ciddi bir hastalığın belirtisidir. Ses kısıklıklarını kulak, burun ve boğaz konularında uzmanlaşmış doktorlar tedavi eder.

Ses Kısıklığı Nedir?

Ses kısıklığı (disfoni) sesin pürüzlü, bozuk, zayıf veya hırıltılı çıkmasıdır. Ses kısıklığı ne kadar yüksek sesle konuşulduğunu veya sesin perdesini (sesin ne kadar tiz veya pes çıktığını) etkileyebilir. Birçok şey ses kısıklığına neden olur ancak bu durum nadiren ciddi bir hastalığın belirtisidir.

Ses Kısıklığı Yaygın mıdır?

Ses kısıklığı çok yaygındır. Yaklaşık her 3 kişiden 1'i hayatlarının bir döneminde ses kısıklığı yaşayacaktır. Genellikle sigara içenleri ve öğretmenler, şarkıcılar ve oyuncular, satış temsilcileri ve çağrı merkezi çalışanları gibi seslerini profesyonel olarak kullanan kişileri etkiler.

Ses Kısıklığının Belirtileri Nelerdir?

Aşağıdaki belirtiler ses kısıklığı yaşandığı anlamına gelebilir:

• Ses sanki konuşmakta zorlanılıyormuş gibi geliyor olabilir.
• Ses hırıltılı veya nefes nefese gibi geliyor olabilir.
• Normalden daha sessiz veya daha yumuşak konuşuluyor olabilir.
• Ses normalden daha yüksek veya alçak geliyor olabilir.

Ses Kısıklığı Konusunda Ne Zaman Endişelenmeliyim?

Çoğu ses kısıklığı ses aşırı kullanıldığı için olur ve kendiliğinden geçer. Ancak ses üç hafta veya daha uzun süredir kısıksa veya başka endişe verici işaretler varsa bir doktorla konuşulmalıdır. Aşağıdakiler fark edilirse hemen bir doktora başvurulmalıdır:

• Konuşurken veya yutkunurken acı duyuluyorsa.
• Nefes almak veya yutkunmak zorsa.
• Kan öksürülüyorsa.
• Boyunda bir yumru varsa.
• Ses tamamen kaybedildiyse.

Ses Kısıklığına Ne Sebep Olur?

Sesin neden kısıldığını anlamak için sesin nasıl çalıştığını bilmek yardımcı olabilir. Ses kıvrımları (ses telleri) ve larenks (ses kutusu) sayesinde konuşulur. Gırtlak, gırtlağı akciğerlere bağlayan uzun bir tüp olan nefes borusunun (trakea) üzerinde yer alır.

Ses telleri, gırtlağın içinde açılıp kapanan iki doku şerididir. Konuşulduğunda, akciğerlerden gelen hava ses tellerini titreştirir ve ses dalgaları oluşturur. Ses telleri ve gırtlağı etkileyen aşağıdakiler gibi herhangi bir şey sesin kısık çıkmasına neden olabilir:

• Bu en yaygın ses kısıklığı nedenidir. Alerjiler, üst solunum yolu enfeksiyonları veya sinüs enfeksiyonları ses tellerinin şişmesine neden olduğunda ortaya çıkar.
• Sesi normalden daha fazla veya farklı şekillerde kullanmak. Örneğin, uzun bir konuşma yaptıktan sonra ses kısılabilir. Tezahürat yapmak veya bağırmak sesi etkileyebilir. Normal ses tonundan daha yüksek veya daha alçak bir ses tonuyla konuşmak da öyle.
• Yaş. Yaşlandıkça ses telleri incelir ve gevşer, bu da sesi etkileyebilir.
• Gastroözofageal reflü hastalığı (kronik asit reflüsü). Mide ekşimesi olarak da bilinen gastroözofageal reflü hastalığı, mide asitlerinin boğaza doğru yükselmesidir. Bazen asitler ses tellerine kadar çıkabilir ve bu laringofaringeal reflü olarak bilinir.
• Ses teli kanaması. Bu, ses telindeki bir kan damarı yırtılıp kas dokularını kanla doldurduğunda meydana gelir.
• Vokal nodüller, kistler ve polipler. Nodüller, polipler ve kistler ses tellerindeki kanserli olmayan büyümelerdir.
• Ses teli felci. Ses teli felci, ses tellerinden birinin veya her ikisinin olması gerektiği gibi açılmaması veya kapanmaması anlamına gelir.
• Tekrarlayan solunum papillomatozu (RRP/laringeal papillomatoz). Bu durum ses telleri üzerinde ve çevresinde iyi huylu (kanserli olmayan) yumrular oluşturur.
• Spazmodik disfoni. Bu kronik nörolojik konuşma bozukluğu sesin duyulma şeklini değiştirir.
• Kas gerginliği disfonisi. Bu, ses tellerine çok fazla baskı uygulandığında ve kaslar gerildiğinde ortaya çıkar. Boyun, omuzlar veya göğüste meydana gelen bir yaralanmanın sonucu da olabilir.
• Nörolojik hastalıklar ve bozukluklar. Kişide inme veya Parkinson hastalığı varsa, durumu beyninin gırtlaktaki kasları kontrol eden bölümünü etkileyebilir.
• Gırtlak kanseri ve akciğer kanseri gibi kanserler sesin kısık çıkmasına neden olabilir.

Ses Kısıklığı Nasıl Teşhis Edilir?

Belirtilere bağlı olarak doktor kişiyi kulak, burun ve boğaz hastalıklarının tedavisinde uzmanlaşmış bir KBB uzmanına yönlendirebilir. Doktor, tıbbi geçmiş ve kullanılan ilaçların bir listesini aldıktan sonra aşağıdaki soruları sorabilir:

• Ne zamandır ses kısıklığınız var?
• Belirtileriniz aniden mi başladı yoksa yavaş yavaş mı ortaya çıktı?
• Yakın zamanda bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdiniz mi?
• Başka belirtileriniz var mı?
• Sigara içiyor musunuz? İçiyorsanız, ne kadar süredir?
• Alkol kullanıyor musunuz?

Ses Kısıklığını Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Yapılır?

Doktor kişinin sesini dinleyecek ve başı ile boynunu yumrular açısından inceleyecektir. Kişiden aşağıdaki testler istenebilir:

• Laringoskopi.
• Videostroboskopi.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR).
• Biyopsi.

Ses Kısıklığının Tedavisi Nedir?

Tedavi, sesin neden kısık olduğuna bağlıdır:

Bazı kanser türleri veya nörolojik hastalıklar ses kısıklığına neden olabilir. Kanser veya nörolojik sorunlar nedeniyle kişinin sesini kısılıyorsa, bu konularda uzmanlaşmış bir doktor altta yatan nedeni tedavi edecektir.

Ses Kısıklığı Önlenebilir mi?

Bazen ses kısıklığı, önlenemeyecek tıbbi durumlarla bağlantılı olabilir. Ancak özellikle kişi sesini her gün uzun süre kullanıyorsa (öğretmenlik, şarkı söylemek veya topluluk önünde konuşmak gibi) sese özen göstererek ses kısıklığını önleyebilir. İşte bazı öneriler:

• Sigarayı bırakmak (doktor bu konuda kişiye yardımcı olacak kaynaklar sağlayabilir). Ayrıca pasif içicilikten de uzak durulmalıdır.
• Alkol ve/veya kafein içeren içeceklerden kaçınmak.
• Bol miktarda su içmek.
• Hava nemlendirici kullanmak.
• Baharatlı yiyeceklerden kaçınmak.
• Uzun süre konuşmak, yüksek sesle konuşmak veya bağırmak gibi sesi zorlayan aktivitelerden kaçınmak.
• Sesi zorlayabilecek aktiviteler yaparken mikrofon veya megafon gibi ses yükseltici bir cihaz kullanmak.

Ses Kısıklığı Olanları Neler Bekler?

Genel olarak dinlendikten veya altta yatan neden için tedavi gördükten sonra sesi geri almak beklenebilir. Ses kısıklığı nadiren kanser veya nörolojik bir bozukluk gibi ciddi hastalıkların bir belirtisidir.

Kişi Kendine Nasıl Dikkat Edebilir?

Kişide ses kısıklığı varsa doktorun talimatlarına uymak sesi geri kazanmak için en iyi yoldur.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Tedaviye rağmen hala ses kısıksa veya belirtilerin kötüleştiği fark edilirse bir doktora başvurulmalıdır.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Ses kısıklığı yaygın bir sorundur. Kişide ses kısıklığı varsa doktora aşağıdaki soruları sorması faydalı olabilir:

• Neden sesim kısık?
• Nedeni ciddi bir tıbbi sorun mu?
• Hangi tedavileri önerirsiniz?
• Kendime iyi bakmak için ne yapabilirim?

Sessizlik altın değerinde olabilir ancak ses kısıklığı konuşmayı zorlaştırdığında, ses farklı çıktığında veya tamamen kaybedildiğinde değil! Ses kısıklığı üç hafta sürerse veya yutkunmak ya da nefes almak zor ya da ağrılıysa, kan öksürülüyorsa, boyunda bir şişlik varsa veya sesi hiç kullanamamanın üzerinden birkaç gün geçtiyse bir doktora başvurulmalıdır. Doktor sesin neden kısık olduğunu bulacak ve sesi yeniden kazanmaya yardımcı olacaktır.