Menenjit Nedir, Türleri ve Belirtileri Nelerdir, Nasıl Tedavi Edilir?

Menenjit Nedir, Türleri ve Belirtileri Nelerdir, Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Menenjit, beyni ve omuriliği çevreleyen koruyucu tabakaların (meninksler) iltihaplanmasıdır. Bakteriler, virüsler, mantarlar, parazitler ve enfeksiyöz olmayan durumlar menenjite neden olabilir. Belirtiler arasında ateş, şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, bulantı, kusma ve ışık hassasiyeti yer alır. Menenjit olduğundan şüphelenenler vakit kaybetmeden acil servise başvurmalıdır.

Menenjit Nedir?

Menenjit, beyni ve omuriliği çevreleyen alanın (meninksler) iltihaplanmasıdır. Bazen spinal menenjit olarak da adlandırılır. Meninksler beyni ve omuriliği yaralanmalardan korur ve onlara destek sağlar. Sinirler, kan damarları ve koruyucu sıvı (beyin omurilik sıvısı) içerirler. Virüsler ve bakteriler gibi bulaşıcı hastalıklar ve kanser veya kafa travmaları gibi bulaşıcı olmayan durumlar menenjite neden olabilir.

Spinal Menenjit Nedir?

Spinal menenjit, beyni ve omuriliği çevreleyen meninkslerin iltihaplanması olan menenjitin diğer bir adıdır.

Aseptik Menenjit Nedir?

Aseptik menenjit, beynin ve omuriliğin etrafındaki sıvının (BOS) bakteri testinin negatif çıktığı herhangi bir menenjit vakasıdır. Bu ya menenjite neden olan bakterilerin üremesinin zor olduğu ya da menenjit vakasının bakterilerden kaynaklanmadığı anlamına gelir. Aseptik menenjitin en yaygın nedeni viral bir enfeksiyondur.

Menenjit ve Ensefalit Arasındaki Fark Nedir?

Menenjit ve ensefalit arasındaki fark iltihabın yeridir. Menenjit, beynin ve omuriliğin koruyucu astarının iltihaplanması, ensefalit ise beynin kendisinin iltihaplanmasıdır.

Menenjit Türleri Nelerdir?

Menenjit türleri tipik olarak nedene veya ne kadar süredir semptomlara sahip olunduğuna göre adlandırılır. Bunlar şunları içerir:

• Bakteriyel menenjit.
• Viral menenjit.
• Mantar menenjiti.
• Parazitik menenjit. Bazı parazitlerin neden olduğu menenjit eozinofilik menenjit veya eozinofilik meningoensefalit (EM) olarak adlandırılır.
• Primer Amibik Menenjit (PAM). Menenjite Naegleria fowleri amibi neden olabilir.
• İlaca bağlı aseptik menenjit (DIAM). Nadiren, bazı ilaçlar ilaca bağlı aseptik menenjite neden olur. Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar ve antibiyotikler DIAM'ın en yaygın nedenleridir.
• Kronik menenjit. Menenjit bir ay veya daha uzun sürdüğünde buna kronik menenjit denir.
• Akut menenjit. Bakteriyel menenjit genellikle akuttur, yani semptomlar şiddetlidir ve aniden ortaya çıkar.

Kimlerde Menenjit Riski Daha Yüksektir?

Yaş, yaşanan veya seyahat edilen yer ve belirli sağlık koşulları menenjit riskini artırabilir.

Aşağıdaki durumlarda menenjit için daha yüksek risk altında olunur:

• 5 yaşından küçükler. Tüm bakteriyel menenjit vakalarının yaklaşık %70'i 5 yaşın altındaki çocukları etkilemektedir.
• Zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip olanlar. HIV veya kanserle yaşayan, organ veya kemik iliği nakli olan ya da bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananların bağışıklık sistemleri zayıflamış olabilir.
• Üniversite yurdu gibi bir grup ortamında yaşayanlar.
• BOS kaçağı olanlar.
• Dalağı olmayan veya hasarlı olanlar.
• Menenjite neden olan bulaşıcı hastalıkların yaygın olduğu yerlerde yaşayan veya buralara seyahat edenler.
• Kronik burun ve kulak enfeksiyonları, pnömokokal pnömoni veya yaygın bir kan enfeksiyonu geçirenler.
• Kafa travması, travmatik beyin hasarı veya omurilik yaralanması geçirenler.
• Orak hücre hastalığı ile yaşayanlar.
• Alkol kullanım bozukluğu ile yaşayanlar.

Menenjitin Belirtileri Nelerdir?

Menenjit belirtileri bebeklerde çocuklardan ve yetişkinlerden farklı olabilir. Bakteriyel menenjitte ateş, baş ağrısı ve ense sertliği aniden ortaya çıkabilir ve durum hızla kötüleşebilir.

Çocuklarda ve yetişkinlerde menenjit belirtileri:

• Boyun tutulması.
• Mide bulantısı veya kusma.
• Işığa karşı hassasiyet (fotofobi).
• Kafa karışıklığı veya değişen zihinsel durum.
• Enerji eksikliği (uyuşukluk), aşırı uyku hali veya uyanma güçlüğü.
• İştahsızlık.
• Döküntüye benzeyen küçük yuvarlak lekeler (peteşi).

Amibik (amiplerin neden olduğu) menenjitin ek belirtileri (İlk belirtilerden birkaç gün sonra ek amibik menenjit belirtileri yaşanabilir):

• Halüsinasyonlar.
• Denge kaybı.
• Dikkat veya odaklanma eksikliği.

Bebeklerde Menenjit Belirtileri ve Semptomları Nelerdir?

Bebekler yetişkinlerle aynı menenjit belirtilerini (baş ağrısı, ense sertliği ve mide bulantısı gibi) yaşamayabilir ve yaşasa bile bunu söylemeleri zor olabilir. Bebeklerde aranabilecek bazı menenjit belirtileri şunlardır:

• Bebeğin kafasında şişkin “yumuşak nokta” (fontanel).
• Kötü beslenme.
• Uykululuk veya uykudan uyanma güçlüğü.
• Düşük enerji veya daha yavaş tepkiler (uyuşukluk).

Kişi Menenjit Olup Olmadığını Nasıl Anlayabilir?

Menenjit teşhisini yalnızca bir doktor koyabilir. Menenjit olduğunu düşünenler bir doktorla iletişime geçmeli veya en yakın acil servise başvurmalıdır.

Menenjit Ne Kadar Ağrılıdır?

Menenjit oldukça ağrılı olabilen şiddetli baş ağrılarına neden olabilir. Ağrı sırttan aşağıya veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Ayrıca boynu belirli şekillerde hareket ettirmek neredeyse imkansız olabilir. Bazı kişilerde belirtiler daha az fark edilir, bu nedenle menenjit belirtileri olanların sağlık uzmanına görünmek için şiddetli ağrıyı beklememesi gerekmektedir.

Menenjite Ne Sebep Olur?

Bulaşıcı hastalıklar (vücudun dışından gelen zararlı bir şeyin neden olduğu) ve bulaşıcı olmayan durumlar menenjite neden olur.

Enfeksiyöz nedenler; bakteriler, virüsler, mantarlar, parazitler ve amip naegleria fowleri'dir. Enfeksiyöz olmayan nedenler arasında hastalıklar, bazı ilaçlar ve diğer durumlar yer alır.

Bakteriyel Menenjitin Nedenleri Nelerdir?

• Streptococcus pneumonia.
• B Grubu Streptokok.
• Neisseria meningitides.
• Haemophilus influenza.
• Listerya monositojen
• E.coli.
• Mikobakterium tüberküloz.

Viral Menenjitin Nedenleri Nelerdir?

• Çocuk felci dışı enterovirüsler.
• Kabakulak.
• Herpesvirüsler (mononükleoz, suçiçeği ve zonaya neden olanlar dahil).
• Kızamık.
• İnfluenza.
• Batı Nil virüsü gibi arbovirüsler.
• Lenfositik koriomenenjit virüsü.

Mantar Menenjitinin Nedenleri Nelerdir?

• Coccidioides.

Parazitik Menenjitin (Eozinofilik Menenjit) Nedenleri Nelerdir?

• Angiostrongylus cantonensis.
• Baylisascaris procyonis.
• Gnathostoma spinigerum.

Amibik Menenjitin (PAM) Nedenleri Nelerdir?

• Naegleria fowleri amibik menenjite neden olur.

Enfeksiyöz Olmayan Menenjitin Nedenleri Nelerdir?

• Sistemik lupus eritematozus (lupus).
• Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar ve antibiyotikler gibi bazı ilaçlar.
• Kafa travmaları.
• Beyin ameliyatı.

Menenjite Nasıl Yakalanılır?

Nedeninin bulaşıcı olup olmamasına bağlı olarak menenjite yakalanmanın aşağıdakiler gibi birçok yolu vardır:

• Virüs veya bakteri gibi kişiden kişiye geçen bulaşıcı bir hastalık.
• Bulaşıcı bir şeyle kirlenmiş yiyecekler.
• Bulaşıcı bir şeyle kirlenmiş suda yüzmek veya suyu içmek.
• Solunan ortamdaki mantarlar.
• Kanser veya lupus gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların bir komplikasyonu.
• Kafa travması veya beyin ameliyatı.
• Bir ilacın yan etkisi

Menenjit Bulaşıcı mıdır?

Menenjitin kendisi (meninkslerin şişmesi) bulaşıcı değildir ancak bazı nedenleri bulaşıcıdır. Menenjitin bakteriyel ve viral nedenlerinin çoğu kişiden kişiye yayılabilir. Diğer menenjit nedenleri başka bir kişiden kapılmaz.

Menenjit Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor fiziki muayene yapıp kişiye semptomları hakkında sorular sorarak ve beyin omurilik sıvısını (BOS) test ederek menenjit teşhisi koyacaktır. Ayrıca kişiye yakın zamanda belirli hastalıkları olan biriyle birlikte olup olmadığını veya seyahat edip etmediğini de sorabilir, kan veya dışkı örneği isteyebilir, burunda veya boğazdan örnek alabilir veya beynin görüntülemesini isteyebilir.

Menenjit Teşhisi İçin Hangi Testler Yapılır?

Doktorun menenjit teşhisi için kullanabileceği bazı testler şunlardır:

• Burun veya boğaz sürüntüsü: Doktor burundan veya boğazdan örnek almak için yumuşak uçlu bir çubuk (swab) kullanır. Bir laboratuvar, örneği enfeksiyon belirtileri açısından test edecektir.
• Lomber ponksiyon/spinal tap: Doktor, beyin omurilik sıvısından (BOS) bir örnek almak için bele bir iğne sokar. Bir laboratuvar BOS örneğini enfeksiyon belirtileri açısından test eder.
• Kan testleri: Doktor koldan bir iğne ile kan örneği alır. Bir laboratuvar kanı enfeksiyon belirtileri açısından test eder.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) ve MR: Doktor beynin görüntülerini çekmek ve iltihap olup olmadığına bakmak için BT taraması veya MR kullanabilir.
• Dışkı örneği: Bir laboratuvar dışkı örneğini enfeksiyon belirtileri açısından test edecektir.

Menenjit Nasıl Tedavi Edilir?

Menenjit tedavisi nedene bağlıdır. Bakteriyel menenjiti tedavi etmek için antibiyotikler ve mantar menenjitini tedavi etmek için antifungaller kullanılır. Antiviraller menenjitin bazı viral nedenlerini tedavi etmek için kullanılabilir. Enfeksiyöz olmayan menenjit nedenleri, altta yatan hastalık veya yaralanma ele alınarak tedavi edilir.

Menenjitin diğer bulaşıcı nedenleri için özel bir tedavi yoktur. Enflamasyonu azaltmak veya semptomları hafifletmek için ilaçlar kullanılabilir.

Menenjit Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Menenjit tedavisinde kullanılabilecek ilaçlar ve diğer tedaviler şunlardır:

• Bakteriyel menenjit için antibiyotikler.
• Mantar menenjiti için antifungaller.
• Herpesvirüs ve influenza gibi belirli viral menenjit vakaları için antiviraller.
• Enflamasyonu azaltmak için deksametazon veya prednizon gibi kortikosteroidler.
• Ağrı kesiciler.
• Hidratlı kalmayı sağlamak için damar yolundan alınacak sıvılar.

Menenjit Tedavisinden Ne Kadar Süre Sonra Daha İyi Hissedilir?

Menenjit tedavisine başladıktan sonraki birkaç gün ila bir hafta içinde kişi kendini daha iyi hissetmeye başlayabilir. Tam iyileşme haftalar veya aylar sürebilir.

Menenjit Riski Nasıl Azaltılabilir?

Menenjit riskini azaltmanın en iyi yolu, kendini menenjite en sık neden olan bulaşıcı hastalıklardan korumak için basit önlemler almaktır. Aşı olmak, güvenli gıda kullanımı ve elleri yıkamak bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskini azaltmanın birkaç yoludur. Doktor, belirli durumlarda enfeksiyonları önlemek için antibiyotik kullanılmasını da önerebilir.

Aşılar

Menenjite yol açabilecek bakteriyel ve viral enfeksiyonları önlemeye yardımcı olan birçok aşı mevcuttur. Bazıları yalnızca belirli yaş gruplarına veya yüksek risk altındaki diğer kişilere yapılır. Kişi kendisi, çocuğu ya da yakınları için hangi aşıların uygun olduğunu bir doktora danışmalıdır.

• Bakterilere karşı aşılar: Meningokok hastalığı, pnömokok hastalığı, Haemophilus influenzae serotip b (Hib) ve tüberküloz aşılarının tümü kişiyi menenjite yol açabilecek bakteriyel enfeksiyonlardan korumaya yardımcı olur. Tüberküloz aşısı, tüberkülozun yaygın olduğu ülkelerde kullanılmaktadır. ABD veya İngiltere gibi başka yerlerde yaygın olarak kullanılmamaktadır.
• Virüslere karşı aşılar: Suçiçeği, grip, kızamık ve kabakulak aşıları kişiyi menenjite yol açabilecek viral enfeksiyonlardan korumaya yardımcı olur.

Profilaktik Antibiyotikler

Doktor, kişi yüksek risk altındaysa bakteriyel bir enfeksiyonu önlemeye yardımcı olması için profilaktik antibiyotikler reçete edebilir. Kişinin yakınlarından birinde hastalık (birlikte yaşanan veya sık görüşülen biri gibi) varsa, profilaktik antibiyotikler hakkında doktora danışılmalıdır.

• Meningitidisin neden olduğu menenjit.
• Ciddi bir Hib enfeksiyonu.

Menenjiti Önlemeye Yardımcı Olacak Diğer Yollar Nelerdir?

Kendini ve başkalarını bulaşıcı hastalıklardan korumak için birkaç basit alışkanlık edinilerek menenjit riski azaltılabilir:

• Elleri sık sık su ve sabunla yıkamak. Özellikle tuvaleti kullandıktan sonra, yemek hazırlamadan veya yemekten önce ve sonra, dışkıyla (hayvan veya insan) temas ettikten sonra, bahçeyle uğraştıktan veya kum veya toprakla çalıştıktan sonra ellerin iyice yıkanması önemlidir.
• Öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun kapatılmalıdır.
• Sık dokunulan yüzeyler dezenfekte edilmelidir.
• Bulaşıcı bir hastalığa yakalanıldığında başkalarıyla temastan kaçınılmalıdır. Başkalarıyla temastan kaçınmak mümkün değilse maske takmak hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Kişisel eşyalar (bardak gibi) başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
• Kirlenmiş olabilecek suda yüzülmemeli veya bu sular içilmemelidir. Nazal irrigasyon (burun yıkama) için damıtılmış veya arıtılmış su kullanılmalıdır.
• Güvenli gıda hazırlığı yapılmalıdır. Gıdalar güvenli sıcaklıklarda dondurulmalı ve pişirilmelidir. Tüm meyve ve sebzeler soyulmalı veya iyice yıkanmalıdır. Gıda hazırlama yüzeyleri ve kaplar kullanıldıktan sonra su ve sabunla yıkanmalıdır.
• Az pişmiş veya pişmemiş et ve deniz ürünleri yenmemelidir.
• Pastörize edilmemiş süt içilmemeli veya pastörize edilmemiş sütten yapılmış yiyecekler yenmemelidir.
• Kene ve sivrisinekler için onaylanmış böcek kovucular kullanarak ve dışarıdayken açıkta kalan cilt mümkün olduğunca kapatılarak böcek ısırığı riski azaltılabilir. Ormanlık alanlarda veya uzun otların bulunduğu alanlarda bulunduktan sonra kene olup olmadığını kontrol edilmelidir.
• İnşaat alanları gibi tozlu alanlarda maske takarak ve toz fırtınaları sırasında içeride kalarak mantar enfeksiyonu riski azaltılabilir. Mantar enfeksiyonlarının yaygın olduğu bölgelerde yaşanıyorsa ekstra önlemler alınmalıdır.
• Kişi hamileyse, hangi gıdalardan kaçınması gerektiği konusunda doktorun tavsiyelerine uymalıdır. B grubu Streptococcus için test yaptırılabilir ve doğum sırasında bebeğe enfeksiyon geçmesinin nasıl önlenebileceği doktora danışılabilir.
• Seyahat ederken, gidilecek yerde yaygın olan bulaşıcı hastalık riskinin nasıl azaltacağı öğrenilmelidir.

Menenjit Geçirenleri Neler Bekler?

Menenjitin seyri; buna neyin neden olduğuna, hastalığın ne kadar şiddetli olduğuna ve ne kadar kısa sürede tedavi edildiğine bağlıdır. Hızlı bir şekilde tedavi olunursa, genellikle tamamen iyileşmek mümkündür ancak tekrar tamamen iyi hissetmek uzun zaman alabilir.

Birkaç gün hastanede kalmak gerekebilir ve tedavi, eve döndükten sonra bile devam edebilir. Doktor kalıcı sağlık sorunlarını kontrol etmek için kişiyi takip edecektir.

Menenjit Ne Kadar Sürer?

Viral menenjit yaklaşık bir hafta içinde kendiliğinden geçebilir. Bakteriyel veya fungal menenjit belirtileri tedaviden sonra birkaç gün ila bir hafta veya daha uzun sürebilir. Tamamen iyileşmiş hissetmek haftalar veya aylar sürebilir ve bazı kişilerde uzun süreli veya kalıcı sağlık sorunları görülebilir.

Menenjitin Uzun Vadeli Etkileri Nelerdir?

Araştırmalar, menenjit geçiren kişilerin %10 ila %20'sinin uzun vadeli sağlık sorunları yaşayacağını göstermektedir. Bakteriyel menenjitin kalıcı sağlık etkilerine neden olma olasılığı diğer menenjit türlerine göre daha yüksektir.

Uzun vadeli etkiler şunları içerir:

• Görme veya işitme kaybı.
• Hafıza ve konsantrasyon sorunu.
• Epilepsi.
• Hareket ve denge sorunları.
• Çocuklarda davranış sorunları veya öğrenme güçlükleri.
• Artrit.
• Organ hasarı.
• Sepsis nedeniyle el, ayak parmakları veya uzuvların kaybı.

Menenjit Komplikasyonları Nelerdir?

Bakteriyel menenjit bazen vücudun bir enfeksiyona karşı hayatı tehdit eden bir tepki verdiği bir durum olan sepsise yol açar. Sepsis doku, kan damarı ve organ hasarına neden olabilir. Aşırı sepsis vakalarında organlar iflas edebilir veya el, ayak ya da uzuvların alınması gerekebilir.

Ciltte kızarıklığa benzeyen düz kırmızı lekeler (peteşi) bakteriyel menenjitin neden olduğu sepsisin bir işareti olabilir.

Menenjitten Kurtulmak Mümkün müdür?

Çok ciddi bir hastalık olmasına ve acil tedavi gerektirmesine rağmen menenjitin çoğu türünden kurtulmak mümkündür. Yaygın menenjit türleri arasında en ölümcül olan bakteriyel menenjitte hayatta kalma oranı yaklaşık %90'dır.

Naegleria fowleri enfeksiyonları son derece nadir görülürken, çok az insan amibik menenjitten kurtulur.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Aşağıdaki durumlarda hemen bir doktoru ziyaret etmek gerekir:

• Menenjit olunduğu düşünülüyorsa.
• Menenjit veya Hib enfeksiyonu olan biriyle yakın temasta bulunulduysa.

Ne Zaman Acil Servise Başvurulmalıdır?

Bakteriyel menenjit hızla kötüleşebilen tıbbi bir acil durumdur. Menenjit belirtileri olanlar en yakın acil servise başvurmalıdır.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Ne tür menenjitim var?
• Hangi tedaviye ihtiyacım olacak?
• Belirtilerimi nasıl yönetebilirim?
• Ne kadar süre takip edilmeliyim?
• Hangi belirti ve semptomlar acil servise gitmemi gerektirmeli?
• Tekrar menenjit geçirmekten nasıl kaçınabilirim?
• Menenjitten kaynaklanan uzun vadeli sorunlarım olacak mı?
• Başkalarına bulaştırabilir miyim?

Evde Menenjit İçin Test Yapılabilir mi?

Evde menenjit testi yapmanın bir yolu yoktur. Sadece bir sağlık kuruluşu tarafından yapılan muayene ve testler ile menenjit teşhisi konabilir.

Menenjit, nadir görülen ve hızla hayati tehlike yaratabilen bir durumdur. Hemen tedavi edilirse tamamen iyileşme şansı yüksektir. Menenjit belirtilerine sahip olanların derhal tıbbi yardım alması çok önemlidir.