Kuru Göz Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kuru Göz Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Kuru göz sendromu korneayı kaplayan gözyaşı katmanlarını etkiler. Yeterince gözyaşı olmadığında veya gözyaşları çok hızlı buharlaştığında ortaya çıkar. Belirtiler arasında gözde yanma, kaşıntı ve kumlanma hissi yer alır. Kişiye uygun bir çözüm bulmak için göz damlaları ve prosedürler de dahil olmak üzere birkaç farklı tedavi denenmesi gerekebilir.

Kuru Göz Sendromu Nedir?

Kuru göz sendromu; gözyaşı filmini, yani gözlerin yüzeyini kaplayan ve koruyan üç katmanlı gözyaşı sistemini etkileyen bir durumdur. Net ve rahat görmeye yardımcı olması için pürüzsüz ve stabil bir gözyaşı filmine ihtiyaç vardır. Gözyaşı filmindeki bozulmalar yanma, kaşıntı, sulanma veya bulanık görme gibi rahatsız edici semptomlara neden olabilir.

Birçok farklı faktör gözyaşı filminin olması gerektiği gibi çalışmasını engelleyebilir ve göz kuruluğuna yol açabilir. Bu nedenle uzmanlar kuru gözü çok faktörlü bir hastalık olarak değerlendirmektedir. Nedenleri ve risk faktörleri çok sayıda ve karmaşıktır. Bu nedenle, sorunun kökenine inmek ve semptomlara neyin neden olduğunu bulmak biraz zaman alabilir. Kişide göz kuruluğu varsa, durumunu yönetmek için bir göz doktoru veya optometrist ile iletişim kurması gerekmektedir.

Kuru Göz Sendromu Türleri Nelerdir?

Sadece ismine bakarak kuru göz sendromunun sadece gözlerin yeterince gözyaşı üretmediği anlamına geldiğini düşünülebilir. Bu aslında hikayenin sadece bir kısmıdır. Kuru göz sendromunun çeşitli türleri vardır.

• Aköz eksikliği olan kuru göz: Bu, gözlerin yeterince gözyaşı üretmediği durumdur. Lakrimal bez (her bir gözün üst, dış köşesinde) aköz gözyaşları üretir. Bu gözyaşları, gözyaşı filminin orta, sulu tabakasını oluşturur. Bazı otoimmün durumlar gözyaşı bezinde iltihaplanmaya neden olabilir ve yeterli miktarda sulu gözyaşı üretilmesini engelleyebilir.
• Evaporatif kuru göz: Bu, gözyaşlarının çok hızlı buharlaştığı durumdur. En yaygın nedeni meibomian bezi disfonksiyonudur. Bu, göz kapaklarında gözyaşı filminin dış, yağlı tabakasını üreten bezlerin düzgün çalışmadığı anlamına gelir. Sonuç olarak yağlı tabaka dengesizdir ve sulu tabakanın kurumasını önleyemez.
• Karışık kuru göz: Bazı kişilerde aköz gözyaşı eksikliği ve gözyaşı dengesizliği vardır. Bu, gözlerin yeterince gözyaşı üretmediği ve ayrıca gözyaşı filminin dengesiz olduğu anlamına gelir. Bu sorunların her ikisi de kuru göz semptomlarına yol açar.

Kuru Göz Sendromu Ne Kadar Yaygındır?

Kuru göz sendromu yaygındır. Araştırmalar ABD'de 16 milyon kişinin kuru göz hastası olduğunu tahmin etmektedir. Dünya genelinde kuru göz on milyonlarca insanı etkilemektedir. Asya'da Kuzey Amerika ve Avrupa'ya kıyasla daha yaygındır. Ayrıca menopoza girmiş kişiler arasında da daha yaygındır.

Göz Kuruluğu Neyin Belirtisi Olabilir?

Göz kuruluğu kendi başına veya diğer tıbbi durumlarla birlikte ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda göz kuruluğu şunların belirtisidir:

• Sjögren sendromu (aköz eksikliği olan kuru gözlü kişilerin yaklaşık %10'unda Sjögren sendromu vardır).
• Diyabet (kişide diyabet varsa, bir komplikasyon olarak kuru göz geliştirme ihtimali yaklaşık 50/50'dir).
• Tiroid göz hastalığı.
• Blefarit.

Göz Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?

Göz kuruluğu olduğunda, gözde dışarı çıkmayan bir şey varmış gibi hissedilebilir. Bu, kaşıntılı, pütürlü veya kumlu bir his gibidir. Belirtiler aşağıdakileri içerebilir:

• Yanma veya batma.
• Işığa karşı hassas hissetme.
• Bulanık veya değişen görüş.
• Gözden mukus çıkması.
• Sulu gözler, yanaklardan aşağı akan fazla gözyaşı.

Gözlerde sulanma belirtisi kafa karıştırıcı görünebilir. Ancak kuru gözün yaygın bir özelliğidir. Bu durum meibomian bezleri gözyaşı filminin dış tabakası için yeterli yağ üretmediğinde meydana gelir. Dolayısıyla gözyaşı filminin orta, sulu tabakası çok hızlı buharlaşır. Buna yanıt olarak gözyaşı bezleri bunu telafi etmek için daha fazla sulu gözyaşı üretmeye çalışır. Ancak bu gözyaşları, yağlı tabakanın yapacağı gibi gözü düzgün bir şekilde kaplayamaz. Dolayısıyla, altta yatan sorunu çözemezler.

Göz Kuruluğuna Ne Sebep Olur?

Kuru göz şu durumlarda oluşur:

• Gözler yeterince gözyaşı üretmezse.
• Gözyaşları çok hızlı buharlaşırsa.
• Bunların her ikisi birlikte gerçekleşirse.

Birçok farklı faktör, kuru göz sendromu geliştirme olasılığını artırabilir veya zamanla daha da kötüleşen semptomlara sahip olmaya neden olabilir.

Kuru Göz Sendromu İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı riskler kontrol edilemez. Örneğin yaş ilerledikçe kuru göz geliştirme olasılığı artar. Ancak diğer riskler yaşam tarzı değişiklikleri veya ilaçlarda yapılacak ayarlamalarla yönetilebilir.

Kişi aşağıda listelenen risk faktörlerinden herhangi birine sahipse bir doktorla konuşmalıdır. Kuru göz riskini azaltmak veya rahatsız edici semptomları hafifletmek için bazı değişiklikler yapmak mümkün olabilir.

• Çevre ve yaşam tarzı faktörleri: Hava durumu, ekranlara bakarak ne kadar zaman geçirildiği, kontak lens kullanımı, sigara içmek veya alerjiler gibi şeyler kuru göz riskini artırabilir.
• İlaçlar: Depresyon, alerji, tansiyon, glokom, menopoz ve ağrı tedavisinde kullanılanlar da dahil olmak üzere bazı ilaçları kullanmak göz kuruluğu riskini artırabilir. Antikolinerjikler, oral kontraseptifler ve sistemik retinoidler de riski yükseltir.
• Tıbbi durumlar: Birçok farklı nörolojik rahatsızlık, göz rahatsızlıkları, otoimmün rahatsızlıklar ve endokrin rahatsızlıklar kuru göz riskini artırabilir.
• Ameliyatlar: LASIK, katarakt ameliyatı ve kornea ameliyatı dahil olmak üzere bazı göz ameliyatları kuru göz riskini artırır.

Kuru Göz Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar kuru göz teşhisini tıbbi geçmiş, göz muayenesi ve testler yoluyla koyar.

Tıbbi Geçmiş

Doktor, semptomlar ve tıbbi geçmiş hakkında bilgi edinmek için bir anket doldurulmasını isteyebilir. Kişi aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok bilgi vermeye hazırlıklı olmalıdır:

• Gözle ilgili semptomlar ve bunların ne kadar süredir yaşandığı.
• Semptomları kötüleştiren çevresel faktörler.
• Ağız kuruluğu, çürükler, ağız ülserleri, yorgunluk ve eklem ağrısı gibi diğer semptomlar.
• Alerjiler.
• Göz hastalıkları geçmişi.
• Alerjiler ve kronik viral enfeksiyonlar dahil olmak üzere diğer tıbbi durumların geçmişi.
• Ameliyat geçmişi.
• Sigara içilip içilmediği veya pasif içici olup olmamak.
• Göz kapaklarının ne sıklıkta yıkandığı ve yıkarken hangi ürünlerin kullanıldığı.
• Göz bölgesinde travma öyküsü.

Göz Muayenesi

Doktor gözlerin sağlığını kontrol etmek ve semptomlara neyin neden olduğunu belirlemek için kişiye kapsamlı bir göz muayenesi yapacaktır. Muayene sırasında doktor;

• Kuru göz belirtileri olup olmadığına bakar.
• Kuru göz hastalığının yanı sıra belirtilerin diğer olası nedenlerini de araştırır.
• Gözyaşı filminin (korneayı kaplayan üç gözyaşı tabakası) sağlığını kontrol eder.
• Testler gerçekleştirir.

Göz Kuruluğunu Teşhis Eden Testler Nelerdir?

Göz kuruluğunu teşhis eden tek bir test yoktur. Bunun yerine doktorlar aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok test kullanabilir:

• Yarık lamba muayenesi: Bu test, gözlerin ürettiği gözyaşı miktarını kontrol eder. Doktor her bir göze bir ışık tutar ve gözleri ve göz kapaklarını incelemek için bir mikroskop kullanır.
• Schirmer testi: Bu, gözyaşı üretimini kontrol etmenin başka bir yoludur. Doktor göz kapağının kenarına küçük bir kağıt parçası yerleştirir ve birkaç dakika boyunca orada bırakır. Göz tepki olarak gözyaşı üretir ve doktor daha sonra kağıdın ne kadarını kapladığına bakarak bu gözyaşlarını ölçer.
• Gözyaşı kırılma süresi (TBUT) testi: Bu test gözyaşlarının ne kadar hızlı buharlaştığını kontrol eder. Doktor göze boya koyar ve mikroskop kullanarak gözyaşı filminin ne kadar süre sabit kaldığını (dağılmadığını) görür. Son göz kırpma ile korneada ilk kuru alanın ortaya çıkması arasında geçen süreyi ölçerler. Bu sürenin 10 saniyeden az olması kuru göz hastalığına işaret edebilir.

Doktorlar göz kuruluğuna neden olabilecek altta yatan koşulları kontrol etmek için antikor testleri gibi başka testler de isteyebilir.

Kuru Göz Nasıl Tedavi Edilir?

Kuru göz tedavisinin hedefleri şunları içerir:

• Semptomları hafifletmek ve gözleri rahatlatmak.
• Net görmeye yardımcı olmak.
• Gözlerin yüzeyindeki hasarı en aza indirmek veya önlemek.
• Altta yatan nedeni tedavi etmek.

Kuru göz sendromuna sahip olanlara yardımcı olabilecek birçok olası tedavi vardır.

Doktor, belirtilerin ciddiyetine ve altta yatan koşullara göre hangi tedavilerin kişi için en uygun olduğuna karar verecektir. Kişinin kendisi için en uygun çözümü bulmadan önce birçok farklı tedaviyi denemesi gerekebilir.

Ev İlaçları ve Çevrede Yapılabilecek Değişiklikler

Özellikle belirtiler hafifse, doktor ev ilaçlarıyla başlanmasını önerebilir. İşte yapılabilecek bazı şeyler:

• Çevresel tetikleyicilerden kaçınmak: Bunlar, belirtilerin alevlenmesine neden olan her şeyi içerir. Yaygın tetikleyiciler arasında sigara dumanı, yüze doğru esen havalandırma delikleri, rüzgar ve alerjenler bulunur. Dışarıdayken gözün etrafını saran gözlükler veya güneş gözlüğü takmak yardımcı olabilir.
• Yatak odasında bir nemlendirici kullanmak: Yaşanan yere bağlı olarak, kış aylarında ısıtma sistemlerini kullanırken evde çok düşük nem seviyeleri (%25'ten az) ortaya çıkabilir. Bu durum kuru göz semptomlarını daha da kötüleştirebilir. Bir nemlendirici yardımcı olabilir.
• Gözlerin üzerine sıcak bir kompres yerleştirmek: Herhangi bir eczaneden gözler için bir ısı maskesi satın alınmalı ve 10 dakika boyunca gözlerin üzerinde bırakılmalıdır. Bu, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir ve meibomian bezlerinin daha fazla lipid üretmesini sağlayabilir.
• Gözleri dinlendirmek: Okurken veya bilgisayar kullanırken sık sık ara verilmelidir. 20/20/20 kuralını uygulamak yardımcı olabilir. Her 20 dakikada bir durulur ve gözler 20 saniye boyunca 20 metre uzaktaki bir nesneye odaklanır. Ayrıca okurken veya ekran kullanırken, gözyaşı üretimine yardımcı olması için sık sık göz kırpmak unutulmamalıdır.
• Omega-3 yağ asidi takviyeleri alınmalıdır: Bazı araştırmalar, bu takviyelerin gözyaşı üretimini destekleyebileceğini ve semptomlara yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bazı ilaçlarla etkileşime girebilecekleri için herhangi bir takviye almadan önce doktorla konuşulmalıdır.

Göz Damlaları

Doktorların önerebileceği birçok göz damlası türü vardır. Kişi kendisi için en iyi olan seçenekler hakkında doktoruyla konuşmalıdır.

• Suni gözyaşı: Suni gözyaşları gözleri kayganlaştırır ve yatıştırır, semptomları geçici olarak hafifletir. Reçetesiz satılırlar ancak denemeden önce bir doktora danışılmalıdır. Bazı versiyonları, gözyaşı buharlaşmasını önlemeye yardımcı olabilecek lipidler içerir. Ancak suni gözyaşları kuru göz sendromunun altında yatan nedeni tedavi etmez.
• Merhemler: Gözler uyurken kuruyorsa, geceleri merhem gibi daha kalın bir kayganlaştırıcı kullanılabilir.
• Topikal siklosporin A göz damlası: Siklosporin A göz damlası gözyaşı bezlerindeki iltihabı tedavi ederek daha fazla ve daha kaliteli gözyaşı üretmelerini sağlar. Her bir gözde günde iki kez kullanılır. Çoğu insan üç ay sonra semptomlarında iyileşme görür. Damlalar ilk kullanılmaya başladığında biraz batma hissedilebilir ancak bu genellikle daha uzun süre kullanıldığında geçer.
• Lifitegrast göz damlası: Lifitegrast göz damlası da gözyaşı bezlerindeki iltihaplanmayı tedavi eder ve günde iki kez kullanılır. Bu damlalar kuru göz hastalığının hem belirtilerini hem de semptomlarını tedavi eder. Tam etkinliğe 90 günden önce ulaşılamasa da iki hafta içinde bir miktar fayda sağlanabilir.
• Varenicline burun spreyi: Varenicline, trigeminal siniri doğrudan uyararak bazal gözyaşı üretimini artırır.
• Otolog serum damlaları: Kuru göz sendromu şiddetliyse, doktor otolog serum damlaları önerebilir. Bunlar kişinin kendi serumundan (kanının bir parçası) yapılan özel yapay gözyaşlarıdır. Bu tedavi genellikle etkilidir ancak pahalıdır ve özel sigortalar bunu karşılamayabilir.

Punktal Oklüzyon

Gözler yeterince gözyaşı üretmiyorsa, punktal oklüzyon (geçici veya kalıcı) kişi için yararlı bir seçenek olabilir. Ağrısız bir prosedürle bir doktor, alt göz kapağındaki gözyaşı drenajına (punktum) bir tıkaç yerleştirir. Bu “tıkama” daha fazla gözyaşının gözde kalmasını sağlar.

Geçici punktal oklüzyon ile tıkaç hızla çözülür. Kuru göz iyileşirse, doktor kalıcı punktal oklüzyon önerebilir. Bu durumda doktor gözyaşı kanallarında ihtiyaç duyulduğu sürece kalan silikon bir tıkaç kullanır.

Hastane İçi Prosedürler

Doktor kuru göze yardımcı olması için hastane içi prosedürler uygulayabilir. Bazı yaygın seçenekler şunlardır:

• Termal pulsasyon tedavisi: Termal pulsasyon terapisi, meibomian bezi disfonksiyonu nedeniyle dengesiz bir gözyaşı filmi olan kişilere yardımcı olur. Meibomian bezlerinin yağ üretmesine yardımcı olmak için göz kapaklarına nazikçe masaj yapar ve ısıtır.
• Yoğun darbeli ışık (IPL) tedavisi: Bu terapi, meibomian bezlerini tıkayan kalın maddeleri eritmek için ışık darbeleri kullanmayı içerir. Bu, bezlerin açılmasına yardımcı olur ve böylece yağ serbestçe akabilir.

Terapötik Kontak Lensler

Kuru göz hastalığı basit bir göz kırpma eylemini bile çok acı verici hale getirebilir. Bunun nedeni göz kapağının gözün kuru, tahriş olmuş yüzeyine sürtünmesidir. Tedavi edici kontak lensler gözün yüzeyini koruyarak ve kayganlaştırarak yardımcı olabilir. Bu lensler, aşağıdakiler başta olmak üzere çeşitli şekillerde sunulur:

• Yumuşak bandaj lensler: Bu lensler gözleri korur ve korneadaki herhangi bir hasarın iyileşmesine yardımcı olur.
• Sert skleral lensler: Bu lensler daha büyüktür ve kornea yerine sklerayla (gözün beyaz kısmı) temas eder. Görmeyi düzeltirken gözleri korur ve yağlarlar.

Doktor en uygun seçeneği bulmak için farklı kontak lens seçeneklerini kişiyle tartışacaktır.

Göz Kuruluğu Riski Nasıl Azaltılabilir?

Kuru göz sendromunun birçok nedeni vardır, bu nedenle önlenmesi zor olabilir. Riskler şu şekilde azaltılabilir:

• Yıllık kontroller için bir doktoru ziyaret etmek: Aile hekimleri genel sağlık durumu konusunda kişiye yardımcı olabilir. Kuru göz gelişimi konusunda endişeleri olanlar bir sağlık uzmanıyla görüşmelidir. Kişi doktoruna, tıbbi geçmişinde veya ilaç listesinde kendisini risk altına sokan herhangi bir şey olup olmadığını ve bu riski azaltmak için neler yapabileceğini sormalıdır.
• Altta yatan koşulları yönetmek: Diyabet de dahil olmak üzere birçok farklı durum göz kuruluğuna yol açabilir. Doktorla diyabet riski hakkında konuşulmalı ve kan şekeri seviyesini yönetmek için doktorun tavsiyelerine uyulmalıdır.
• Yaşam tarzı ve çevre değişiklikleri yapmak: Kuru göz riskini azaltmak için günlük hayatta yapılabilecek çok şey vardır. Her gün bilgisayar kullanılıyorsa sık sık ara verilmelidir. Sigara dumanından kaçınmak gerekir. Yatak odasına ve çok zaman geçirilen diğer odalara bir nemlendirici eklenmelidir. Ayrıca gözleri yağlanmış ve sağlıklı tutmaya yardımcı olacak diğer öneriler için bir doktora danışılmalıdır.

Göz Kuruluğu Geçer mi?

Kuru göz kronik bir durumdur. Tedavisi yoktur ancak tedaviler belirtileri yönetmeye yardımcı olabilir.

Kişinin kendisi için en iyi olanı bulmak için birkaç farklı tedaviyi denemesi gerekebilir. Bu stresli bir süreç olabilir ancak çabaya değer. Mevcut tedaviler işe yaramıyorsa veya diğer seçenekleri değerlendirilmek isteniyorsa doktorla konuşulmalıdır.

Göz Kuruluğu Olanlar Kendine Nasıl Bakabilir?

Göz kuruluğu ile yaşamak kolay değildir. Birçok insan semptomları yönetmeye çalışırken stres, endişe ve yorgunluk yaşar. Kişinin durumu yaşam kalitesini etkiliyorsa doktoruyla konuşmalıdır. Belirtileri yöneten bir yaklaşım bulmadan önce birçok farklı tedavi denemek gerekebilir.

Milyonlarca insanın kuru göze sahip olduğunu unutulmamalıdır. Kimse bu durumla tek başınıza uğraşmak zorunda değildir.

Ne Zaman Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Göz doktoru randevular için ne sıklıkta kendisinin ziyaret edilmesi gerektiğini kişiye söyleyecektir. Kuru göze başka tıbbi durumlar neden oluyorsa başka doktorlarla da düzenli takiplere ihtiyaç olabilir. Bakım ekibinin kişinin durumunu izleyebilmesi ve tedavi alınmasına yardımcı olabilmesi için tüm randevulara aksatmadan gidilmelidir.

Aşağıdaki durumlarla karşılaşılırsa göz doktoru ile iletişime geçilmelidir:

• Yeni belirtiler.
• Kötüleşen belirtiler.
• Tedavilerden kaynaklanan yeni yan etkiler.

Kuru göz sendromu gözlerin rahatlığından çok daha fazlasını; çalışma, sosyalleşme ve hayattan zevk alma becerisini etkileyebilir. Göz kuruluğu duygulara ve ruh sağlığına da zarar verebilir. Bu rahatsızlığı yaşayan diğer kişilerle bağlantı kurmak ve deneyimleri paylaşmak faydalı olabilir. Kuru göz sendromu ile mücadele etmek sabır ve azim gerektirir ancak bir aşamada rahatlama bulmak kesinlikle mümkündür.

Mevcut tedaviler işe yaramıyorsa doktorla yeniden iletişime geçmekten kaçınılmamalıdır. Kişi doktoruna nasıl hissettiğini anlatmalı ve durumunu yönetmek ve yaşam kalitesini geri kazanmak için başka hangi tedavilerin mevcut olduğunu danışmalıdır.