Kumar Oynama Bozukluğu (Kumar Bağımlılığı) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Kumar Oynama Bozukluğu (Kumar Bağımlılığı) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Kumar oynama bozukluğu, hayatın birçok yönünü etkileyebilen kronik bir ruh sağlığı durumudur. Kumar oynamak, davranışlar üzerindeki kontrol kaybedildiğinde ortaya çıkan davranışsal bir bağımlılıktır. Sorunlu kumar davranışlarını fark edildiği anda bir doktorla veya ruh sağlığı uzmanıyla görüşmek çok önemlidir. Konuşma terapisi tedaviye yardımcı olabilir. 

Kumar Oynama Bozukluğu (Kumar Bağımlılığı) Nedir? 

Kumar oynama bozukluğu (kumar bağımlılığı); klinik strese neden olan, tekrarlayan, uyum bozan kumar davranışı ile karakterize bir akıl sağlığı durumudur. İlişkilerde, işte veya okulda ve/veya mali durumda büyük sorunlara neden olur. 

Kumar, bir kişinin karşılığında bir şey kazanmak için kendisi için değerli olan bir şeyi riske attığı bir faaliyeti ifade eder. Birçok kumar türü vardır ancak yaygın biçimleri arasında kumarhanelerde oynamak veya spor etkinliklerinde bahis yapmak yer alır. Kumar oynayan herkes kumar oynama bozukluğu geliştirmez. 

Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5) kumar oynama bozukluğunu davranışsal bir bağımlılık olarak kabul etmektedir. Aslında şu anda DSM-5'in tanıdığı tek davranışsal bağımlılıktır. Kumar oynama bozukluğu bazı yönlerden madde kullanım bozukluğuna benzemektedir. Her ikisi de beyin kimyasını değiştirir ve bu kişiler yoksunluk ve tolerans özelliklerine sahip olabilir. Kumar oynama bozukluğu bazen kompulsif kumar veya kumar bağımlılığı olarak da adlandırılır. 

Kumar Oynama Bozukluğu Kimleri Etkiler? 

Kumar oynama bozukluğu hem ergenleri hem de yetişkinleri etkiler. Amerika Birleşik Devletleri'nde kumar 18 yaşın altındaki ergenler için yasa dışıdır ancak bu yaş grubu içinde hala nispeten yaygındır. Genç yaşta kumar oynamak da kumar oynama bozukluğu gelişimi için bir risk faktörüdür. 

Kumar Oynama Bozukluğu Ne Kadar Yaygındır? 

Araştırmacılar kumar oynama bozukluğunun ABD nüfusunun %2 ila %4'ünü etkilediğini tahmin etmektedir ancak bu yanlış olabilir çünkü kumar oynama bozukluğu olan herkes bir teşhis veya profesyonel tedavi almaz. 

Kumar Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir? 

Kumar bağımlılığının önemli bir işareti, kumarın ilişkiler, iş ve finansal istikrar gibi hayatın önemli alanlarına müdahale etmesidir. 

Kumar bağımlılığının daha spesifik belirtileri şunları içerir: 

• Sık sık kumar oynamayı düşünmek. 
• Aynı düzeyde zevk ve heyecan almak için daha fazla miktarda para veya değerli eşya ile kumar oynama ihtiyacı (tolerans). 
• Kumarı kontrol etmek veya durdurmak için tekrarlanan başarısız çabalar. 
• Kumar bırakılmaya çalışıldığında huzursuzluk veya sinirlilik (yoksunluk). 
• Sıkıntılı hissedildiğinde kumar oynamak (olumsuz duygulardan bir "kaçış" olarak). 
• Kumarla ilgili son kayıpları geri kazanmak için kumar oynamak ("kayıpları kovalamak" olarak adlandırılır). 

• Kumar davranışlarını önemsiz göstermek veya sevdiklerine yalan söylemek. 
• Kumar oynamayı finanse etmek veya kumardan kaybedilen parayı yerine koymak için başkalarına güvenmek. 
• Mali durumu, işi, eğitimi veya kişisel ilişkileri olumsuz etkilese bile kumar oynamaya devam etmek. 

Kumar Oynama Bozukluğuna Ne Sebep Olur? 

Kumar oynama bozukluğunun veya diğer bağımlılıkların tek bir nedeni yoktur (çok karmaşık bir durumdur). Kumar oynama bozukluğuna katkıda bulunan faktörlerden bazıları şunlardır: 

• Beyin kimyasındaki değişiklikler. 
• Genetik. 
• Kişilik özellikleri ve eşlik eden ruh sağlığı koşulları. 

Beyin Kimyası 

Kumar, beynin ödül merkezini etkiler. İnsanlar biyolojik olarak ödül aramak için motive olurlar. Bu ödüller genellikle sağlıklı davranışlardan gelir. Sevilen biriyle vakit geçirildiğinde veya lezzetli bir yemek yendiğinde, vücut dopamin adı verilen bir kimyasal salgılar ve bu da zevk hissetmeyi sağlar. Bu bir döngü haline gelir. Bu deneyimler tekrar tekrar aranır çünkü kişiyi iyi duygularla ödüllendirirler. Kumar oynamak da beyinde büyük dopamin dalgalanmaları yaratabilir ancak hayatta kalmak için yapılması gereken şeyleri (yemek yemek ve çalışmak gibi) yapmak için kişiyi motive etmek yerine, bu kadar yüksek dopamin seviyelerinin düşünceler, duygular ve davranışlar üzerinde zararlı etkileri olabilir. Bu durum, kumardan daha fazla, daha sağlıklı faaliyetlerden ise daha az zevk almaya yönelik sağlıksız bir dürtü yaratabilir. Zamanla kumar beyin kimyasını değiştirir ve kişi kumarın etkilerine karşı duyarsızlaşır. Daha sonra aynı etkiyi yaratmak için daha fazla kumar oynamak gerekir. 

Genetik 

Kumar oynama bozukluğu ailesel olarak görülme eğilimindedir bu da genetik bir bağlantı olduğunu düşündürmektedir. Tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan çalışmalar da genetik faktörlerin kumar oynama bozukluğu geliştirme riskine çevresel faktörlerden (olumsuz çocukluk deneyimleri gibi) daha fazla katkıda bulunabileceğini göstermektedir. 

Kişilik Özellikleri ve Eşlik Eden Ruh Sağlığı Koşulları 

Çeşitli araştırmalar, kumar oynama bozukluğu olan kişilerin aşağıdaki kişilik özellikleri veya davranışlarının aşırı uçlarına sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir: 

• Dürtüsellik. 
• Duygu arayışı. 
• Kompulsivite. 
• Karar verme ve planlama güçlükleri. 
• Ruh halinde hızlı değişimler (duygusal istikrarsızlık). 

Buna ek olarak, kumar oynama bozukluğu olan kişilerin aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı ruh sağlığı koşullarına sahip olma olasılığı daha yüksektir: 

• Madde kullanım bozukluğu, özellikle de alkol kullanım bozukluğu. 
• Dürtü kontrol bozuklukları. 
• Depresyon gibi duygudurum bozuklukları. 
• Anksiyete bozuklukları. 
• Kişilik bozuklukları. 

Bazı insanlar kumar oynama bozukluğu geliştirmeden önce bu koşullara sahip olabilirken, diğerleri daha sonra bunları geliştirebilir. 

Kumar Oynama Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir? 

Kumar oynama bozukluğunu teşhis etmek için doktor kişiyi bir psikoloğa veya bir bağımlılık danışmanına yönlendirebilir. Uzman, kumar oynama bozukluğu olan kişiye (ve muhtemelen sevdiklerine) kumar oynama alışkanlıkları hakkında sorular soracaktır. Ruh sağlığı uzmanları kumar oynama bozukluğunu teşhis etmek için DSM-5'te listelenen kriterleri kullanır. Tanı alabilmek için geçtiğimiz bir yıl içinde en az dört kumar oynama bozukluğu belirtisi göstermiş olmak gerekir. 

Kumar Oynama Bozukluğunun Tedavisi Nedir? 

ABD Gıda ve İlaç Dairesi şu anda kumar oynama bozukluğunun tedavisine yardımcı olacak herhangi bir ilacı onaylamamaktadır ancak çeşitli psikoterapi türleri yardımcı bu konuda olabilir. 

Psikoterapi, bir kişinin sağlıksız duygu, düşünce ve davranışlarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan çeşitli tedavi teknikleri için kullanılan bir terimdir. Psikolog veya klinik sosyal hizmet uzmanı gibi eğitimli, lisanslı bir ruh sağlığı uzmanı ile gerçekleşir. 

Terapi kişiye şu konularda yardımcı olabilir: 

• Kumar oynama üzerinde kontrol sahibi olmak. 
• Stresle sağlıklı bir şekilde başa çıkmak. 
• Zaman geçirmek için başka yollar bulmak. 
• Mali durumu daha iyi yönetmek. 
• Sevilen kişilerle ilişkileri iyileştirmek. 
• İyileşmeyi sürdürmek ve tetikleyicilerden kaçınmak. 
• Kumar davranışlarını etkileyebilecek diğer ruh sağlığı koşullarını ele almak. 

Kumar oynama bozukluğu için belirli terapi türleri şunları içerir: 

• Bilişsel davranışçı terapi: Bu yapılandırılmış, hedef odaklı bir terapi türüdür. Bir ruh sağlığı uzmanı, kişinin düşüncelerine ve duygularına yakından bakmasına yardımcı olur. Kişi, düşüncelerinin eylemlerini nasıl etkilediğini anlayacaktır. Kişi, kumar oynama bozukluğu için bilişsel davranışçı terapi aracılığıyla, olumsuz ve takıntılı düşünce ve davranışları unutabilir ve daha sağlıklı düşünme kalıpları ve alışkanlıkları benimsemeyi öğrenebilir. Bilişsel davranışçı terapi, kumar oynama bozukluğunun tedavisinde kullanılan en yaygın psikolojik müdahaledir. 
• Motivasyonel görüşme: Bu terapi türü, sağlıklı değişim konusundaki belirsizliği tanımlamak ve çözmek için kişiye güç verir. Bu teknik sayesinde kişi sorunlu kumar davranışını analiz eder ve bunu genel nüfusun kumar oynama alışkanlıklarıyla karşılaştırır. Bu da kişiyi davranışsal değişiklikler yapmak konusunda itmeye yardımcı olur. Sağlayıcılar bunu genellikle diğer terapilerle birlikte kullanır. 
• Psikodinamik terapi: Bu terapi, bilinçdışı süreçlerin davranışı nasıl etkilediğine bakar. Amaç, öz farkındalığı artırmak ve geçmiş davranışların mevcut davranışları nasıl etkilediğini anlamaktır. 
• Grup terapisi: Bu, bir grup insanın bir ruh sağlığı uzmanının gözetiminde sorunlarını tanımlamak ve tartışmak için bir araya geldiği bir psikoterapi türüdür. Grup terapisi, kumar oynama bozukluğu olan kişiler için, özellikle de bu durumun bir sonucu olarak arkadaşlarıyla veya aileleriyle iletişimlerini kaybetmişlerse, değerli bir motivasyon ve moral destek kaynağıdır. 
• Aile terapisi: Bu tür bir terapi, kişinin sevdiği kişileri bozukluk hakkında eğitmeye ve daha istikrarlı bir ev ortamı yaratmaya yardımcı olabilir. 

Kumar insanları farklı şekillerde etkiler ve çeşitli kumar türleri vardır. Bazı yaklaşımlar farklı insanlar için daha iyi sonuç verebilir. Kişinin kendisi için doğru stratejiyi veya terapisti bulması zaman alabilir ancak denemeye devam etmek önemlidir. 

Kumar Oynama Bozukluğu Önlenebilir mi? 

Kumar oynama bozukluğu riskini azaltmak için atılabilecek adımlar vardır: 

• Kumar davranışlarından kaçınmak veya bunları sınırlandırmak: Kumardan kaçınmaya veya sınırlamaya çalışılmalıdır. Bu, ne sıklıkta kumar oynandığı, bir seferde ne kadar süre kumar oynandığı ve ne kadar parayla kumar oynandığı anlamına gelebilir. Kişi kumarın hayatını ele geçirmeye başladığını hissediyorsa hemen bir sağlık uzmanına veya ruh sağlığı uzmanına görünmelidir. 
• Aile geçmişini bilmek: Kişinin aile geçmişinde madde kullanım bozuklukları veya davranışsal bağımlılıkları varsa, kumar oynama bozukluğuna karşı daha savunmasız olabilir. Riski azaltmanın yolları hakkında bir sağlık uzmanıyla konuşulmalıdır. 
• Stresi sağlıklı bir şekilde yönetmek: Bağımlılık riski, stres ve değişim dönemlerinde büyük ölçüde artar. Bu zamanlarda egzersiz yapmak, meditasyon yapmak veya yeni bir hobi öğrenmek gibi sağlıklı başa çıkma mekanizmalarına yönelmek önemlidir. Stresi veya herhangi bir ruh sağlığı durumunu yönetmekte sorun yaşayanlar bir ruh sağlığı uzmanına görünmeyi düşünmelidir. 

Kumar Oynama Bozukluğunun Seyri Nasıldır? 

Kumar oynama bozukluğunun seyri aşağıdakiler gibi birkaç faktöre bağlıdır: 

• Şiddeti. 
• Kişinin tedavi görüp görmediği. 
• Kişinin başka ruh sağlığı sorunları olup olmadığı. 

Ne yazık ki kumar oynama bozukluğu olan kişilerin %10'undan daha azı profesyonel tedavi görmektedir. Birçoğu bunu kendi kendine düzeltmeye çalışır. Bir ruh sağlığı uzmanıyla terapinin, durumu yönetmeye yardımcı olabileceği bilinmelidir. 

Genel nüfusla karşılaştırıldığında, kumar oynama bozukluğu olan kişilerde intihar riski artmaktadır. Tedavi arayan kişiler üzerinde yapılan bir çalışmada, %32'sinin intihar düşüncesi olduğu ve %17'sinin en az bir kez intihar girişiminde bulunduğu bildirilmiştir. 

Kumar Oynama Bozukluğu Olanlar Kendine Nasıl Yardımcı Olabilir? 

Profesyonel yardım almanın yanı sıra, kumar oynama bozukluğunu yönetmek için atılabilecek bazı adımlar şunlardır: 

• Kişinin canı kumar oynamak istiyorsa, dikkatini başka aktivitelerle dağıtabilir. 
• Kişi, kumar oynama dürtüsü hissediyorsa beklemelidir. Kendine zaman tanımak, dürtünün geçmesine veya zayıflamasına izin verebilir. 
• İzolasyondan kaçınılmalı ve güvenilen kişilerden destek alınabilir. 

Kumar Oynama Bozukluğu Olan Birine Nasıl Yardımcı Olunabilir? 

Sevdiğiniz birinin kumar oynama bozukluğu olduğunu öğrenmek çok zorlayıcı ve stresli olabilir. İşte kişinin kendine veya sevdiği birine yardımcı olacak bazı ipuçları: 

• Konuşmayı ertelemek yerine daha erken konuşmak: Kumar bağımlılığı olan bir kişi ne kadar erken tedavi görürse o kadar iyidir. Böyle bir durumda endişeler dile getirilmeli ve bu kişilerin mümkün olan en kısa sürede tedavi bulmalarına yardımcı olmaya çalışmalıdır. Bir yardım hattını aramak, bir sağlık hizmeti sağlayıcısı veya ruh sağlığı uzmanıyla konuşmak veya bir destek grubuna yönlendirmek gibi şeyler yardımcı olabilir. Yargılayıcı olmadan yardım ve destek sunulmalıdır. 
• Empati kurmak: Kumar oynama bozukluğuna sahip olan kişiyle aynı fikirde olunmasa bile, onu düşünceli bir şekilde dinlemek gerekir. Kişi ne kadar çok dinlendiğini hissederse, karşısındakini o kadar çok güvenebileceği biri olarak görecektir. 
• Sabırlı olmak: Kumar oynama bozukluğuna sahip kişinin bağımlılığını düzeltmesi için tek bir konuşma veya eylemden büyük sonuçlar beklenmemelidir. Kumar oynama bozukluğu karmaşık ve kronik bir durumdur ve üstesinden gelmek için hızlı bir çözüm yoktur. 
• Kendine iyi bakmak: Kumar oynama bozukluğu olan kişilerin arkadaşları ve aile üyeleri genellikle stres, depresyon, keder ve izolasyon yaşarlar. Ruh sağlığına dikkat etmek ve bu belirtiler varsa yardım almak önemlidir. 

Kişi, kumarla ilgili sorunları olduğu için utanç duyabilir veya bunu kendi başına çözebileceğini düşünebilir. Kumarla ilgili sorunlarını olduğunu kabul etmenin bir sorun olmadığını bilinmelidir. Ne kadar erken yardım alınırsa o kadar iyi olur. Kişinin kumar oynama davranışlarıyla ilgili endişeleri varsa bir doktorla veya bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşmalıdır.