Dang Humması Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Dang Humması Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir? başlıklı yazımızda konuya dair detaylara değineceğiz. Dang humması, dang virüslerinden biriyle enfekte olmuş sivrisineklerin ısırmasıyla yayılan bir hastalıktır. Belirtiler genellikle grip benzeri olmakla birlikte, hayatı tehdit eden bir durum olan ağır dang hummasına (dang hemorajik ateşi) kadar ulaşıp kötüleşebilir. İkinci kez enfekte olmak ciddi semptom riskini artırır. Daha önce bir kez dang humması geçirildiyse aşı olunabilir.

Dang Humması Nedir?

Dang humması, dört tip dang virüsünden (DENV) birini taşıyan bir sivrisineğin ısırması sonucu yakalanılabilecek bir hastalıktır. Virüs en yaygın olarak Orta ve Güney Amerika, Afrika, Asya'nın bazı bölgeleri ve Pasifik Adaları dahil olmak üzere tropikal ve subtropikal bölgelerde bulunur.

Dang virüsü, hamile bir kişiden çocuğuna geçmesi dışında kişiden kişiye bulaşıcı değildir. İlk enfeksiyonda belirtiler genellikle hafiftir ancak DENV'nin farklı bir versiyonu ile başka bir enfeksiyon geçirilirse, ciddi komplikasyon riski artar.

Dang Humması Kimleri Etkiler?

Dang humması en yaygın olarak Orta ve Güney Amerika, Afrika, Asya'nın bazı bölgeleri ve Pasifik Adaları'nda görülür. ABD'nin bazı bölgelerinde de dang humması görülmektedir. Bu bölgelerde yaşayanlar veya bu bölgelere seyahat edenler -dünyadaki insanların yarısından fazlası- en fazla risk altında olanlardır. Çocuklar ve yaşlılar ciddi hastalık açısından daha yüksek risk altındadır.

Dang Humması Ne Kadar Yaygındır?

Araştırmalar her yıl yaklaşık 400 milyon kişinin dang hummasına yakalandığını ancak çoğunda (yaklaşık %80) herhangi bir belirti görülmediğini tahmin etmektedir.

Dang Hummasına Karşı Bağışıklık Kazanılabilir mi?

Dang virüsünün bir versiyonu kişiye bulaştıktan sonra ona karşı bağışıklık kazanılabilir. Virüsün (DENV) en az dört versiyonu (suşu) olduğu için bu oldukça karmaşıktır.

Bağışıklık sistemi, enfeksiyonları tanımak ve onlarla daha iyi mücadele etmek için kullanabileceği araçlara sahiptir. Vücut bir virüsle savaşırken, bağışıklık sistemi belirli tehdidi yok edebilecek hangi araca (antikor) sahip olduğunu bulmak için alet kutusuna bakar.

Antikorlar vücuttaki her bir zararlı istilacıya özeldir ve onlara bir kilidin anahtarı gibi uyar. Antikorlar özel hedeflerine tutunur ve bağışıklık sistemi o hedefleri yok eder. Vücut o virüsle nasıl savaşacağını öğrendikten sonra, bir daha hastalanmak pek olası değildir.

DENV'nin dört türünden birine yakalandıktan sonra genellikle bu türe bir daha yakalanılmaz. Ancak bu suşa ait antikorlar diğer versiyonlara tam olarak uymaz. Dolayısıyla, daha sonra DENV'nin farklı bir versiyonu ile enfekte olunursa, virüs bağışıklık sistemini kandırmak için bu kusurlu uyumu kullanabilir (antikora bağlı güçlendirme).

Farklı tür, sahip olunan ilk türün antikoru tarafından yakalanabilir ve hücrelere çekilebilir ancak tam olarak anlaşılamayan nedenlerden dolayı yok edilmez. Böylece hücreler onun zararlı olduğunu bilmeden virüs hücrelerin içine girer. Bu da virüsün size bulaşmasını ve daha ciddi hastalıklara yol açmasını kolaylaştırır.

Dang Hummasının Belirtileri Nelerdir?

Çoğu dang enfeksiyonu belirtilere neden olmaz. Semptomlar varsa, yüksek ateş (40°C) tipiktir ve aşağıdakileri de beraberinde getirir:

• Döküntü.
• Gözlerin arkasında şiddetli ağrı.
• Mide bulantısı veya kusma.
• Kas, kemik ve eklem ağrısı.

Dang humması belirtileri sivrisinek ısırığından 4 ila 10 gün sonra ortaya çıkmaya başlar ve 3 ila 7 gün sürebilir. Dang hastalığına yakalanan her 20 kişiden yaklaşık 1'inde, ilk belirtiler kaybolmaya başladıktan sonra şiddetli dang hastalığı gelişecektir.

Şiddetli Dang Humması (Dang Hemorajik Ateşi) Nedir?

Şiddetli dang humması, dang semptomlarının hayatı tehdit edecek şekilde kötüleşmesidir. Şiddetli dang hummasının uyarı işaretleri genellikle ateş düştükten 24 ila 48 saat sonra görülür.

Şiddetli dang humması ölümcül olabilen tıbbi bir acil durumdur. Kişide dang humması varsa veya dang hummasının yaygın olduğu bir bölgede yaşıyorsa, aşağıdaki belirtilerden herhangi biri görüldüğünde derhal en yakın acil servise başvurmalıdır:

• Mide/karın ağrısı.
• Sık sık kusma.
• Kan kusmak veya dışkıda kan olması.
• Burun kanaması veya diş eti kanaması.
• Aşırı yorgunluk, huzursuzluk veya sinirlilik.

Dang Hummasına Ne Sebep Olur?

Dang hummasına dört dang virüsünden biri neden olur. Dang virüsü ile enfekte olmuş bir sivrisinek kişiyi ısırdığında, virüs kana girebilir ve kendi kopyalarını oluşturabilir. Virüsün kendisi ve bağışıklık sisteminin tepkisi, kişinin kendini hasta hissetmesine neden olabilir.

Virüs, kanın pıhtı oluşturan ve kan damarlarına yapı kazandıran kısımlarını tahrip edebilir. Bu durum, bağışıklık sisteminin oluşturduğu bazı kimyasallarla birlikte kanın damarlardan dışarı sızmasına ve iç kanamaya neden olabilir. Bu da şiddetli dang hummasının hayatı tehdit eden semptomlarına yol açar.

Dang Humması Nasıl Yayılır?

Dang humması, Zika ve chikungunya gibi virüsleri de taşıyan Aedes sivrisinekleri tarafından yayılır. Sivrisinekler dang humması olan birini ısırır ve daha sonra başka birini ısırarak enfekte olmasına neden olur.

Dang Humması Bulaşıcı mıdır?

Dang humması grip gibi doğrudan bir kişiden diğerine bulaşmaz. Başka bir kişiden dang humması kapmanın tek yolu hamile bir kişinin enfekte olmasıdır. Kişi hamileyse ve dang hummasına yakalanırsa, hamilelik veya doğum sırasında hastalığı bebeğine geçirebilir.

Dang Humması Nasıl Teşhis Edilir?

Dang humması bir kan testi ile teşhis edilir. Sağlık uzmanı damar yoluyla bir kan örneği alacak ve bunu dang virüsü belirtilerini aramak için bir laboratuvara gönderecektir. Bu aynı zamanda dört versiyondan hangisine sahip olunduğunu da belirleyebilir. Sağlık uzmanı benzer semptomlara neden olan diğer virüsleri aramak için kan testini kullanabilir.

Dang Humması Nasıl Tedavi Edilir?

Dang hummasını tedavi eden bir ilaç yoktur. Doktor hastaya, belirtilerini nasıl yöneteceği ve acil servise ne zaman gitmesi gerektiği konusunda önerilerde bulunacaktır.

Dang Humması Semptomlar Nasıl Yönetilebilir?

Dang hummasını tedavi etmenin tek yolu belirtileri yönetmektir. Doktorun tavsiyelerine uyulmalıdır. Bu tavsiyeler aşağıdakileri içerebilir:

• Bol miktarda su ve sıvı içerek kendini susuz bırakmamak.
• Mümkün olduğunca çok dinlenmek.
• Ağrıyı sadece asetaminofen ile tedavi etmek.
• İbuprofen veya aspirin kullanmamak. Bu, hayatı tehdit eden iç kanama riskini artırabilir.

Dang Humması Riski Nasıl Azaltılabilir?

Kendini dang hummasından korumanın iki ana yolu sivrisinek ısırıklarından kaçınmak ve aşı olmaktır.

• Sivrisinekten Korunma

Dang humması riskini azaltmanın en iyi yolu kendini sivrisinek ısırıklarından korumaktır:

• Aedes sivrisineklerini uzak tutmaya yardımcı olduğu bilinen %20 ila %30 DEET veya diğer bileşenleri içeren EPA tescilli böcek kovucular kullanmak.
• Açık havada, özellikle sivrisineklerin etrafta olma ihtimalinin daha yüksek olduğu gecelerde açıkta kalan cildi örtmek.
• Durgun suları (kovalar veya variller, yağmur suyu tutabilecek eski lastikler) kaldırmak ve suyun birikebileceği alçak noktaları doldurmak.
• Perdelerdeki delikleri onararak ve mümkünse pencere ve kapıları kapalı tutarak sivrisinekleri evin dışında tutmak.
• Dang hastalığının yaygın olduğu bölgelerde geceleri cibinlik kullanmak.
• Hamileyseniz, mümkünse dang hummasının yaygın olduğu bölgelere seyahat etmekten kaçınmak.
• Seyahat ederken, gitmeden önce gidilecek yerde herhangi bir hastalık salgını olup olmadığını anlamak için kontrol etmek.
• Dang aşısı

Dang aşısı yalnızca daha önce dang virüsü geçirenlere önerilir. Gelecekte dang virüsünün farklı bir versiyonu alınırsa, aşı şiddetli dang humması (dang hemorajik ateşi) riskini azaltabilir.

Daha önce hiç dang humması geçirilmediyse aşı yaptırılması önerilmez. Bir kez dang hastalığına yakalanmak, virüsün başka bir versiyonu alındığında daha fazla hastalanmaya neden olacağından (antikora bağlı güçlendirme), ilk kez dang hastalığına yakalanmadan önce aşı yaptırmak ciddi dang hastalığı riskini artırabilir. Doktor, aşı olmadan önce kişinin dang geçirip geçirmediğini doğrulamak için daha önce dang enfeksiyonu belirtileri olup olmadığını kontrol etmek üzere bir kan testi yapacaktır.

Aşı herkes için geçerli değildir. Dang aşısı için uygun olunup olunmadığını anlamak için bir doktora danışılmalıdır.

Dang Hummasının Seyri Nasıldır?

Çoğu dang humması vakasında belirti görülmez veya belirtiler hafiftir ancak bazen acil tıbbi müdahale gerektiren daha ciddi bir vakalar da olabilir.

Dang Humması Ne Kadar Sürer?

Dang hummasının ilk belirtileri üç ila yedi gün sürer. Çoğu insan bundan sonra kendini daha iyi hissetmeye başlar ancak bazılarında hayatı tehdit eden ve tıbbi bir tesiste tedavi gerektiren şiddetli dang humması görülebilir.

Dang Hummasından İyileşme İhtimali Ne Kadardır?

Çoğu insan dang hummasını kalıcı bir komplikasyon olmadan atlatır. Kişide dang humması belirtileri varsa, bunun ağır dang hummasına dönüşme ihtimali 20'de 1'dir. Şiddetli dang humması olanlar derhal bir hastanede veya tıbbi tesiste tedavi edilirse iyileşme şansı %99'dan fazladır.

Hamilelikte Dang Humması Komplikasyonları Nelerdir?

Kişi hamileyse ve dang humması geçiriyorsa, bu durum düşüğe, düşük doğum ağırlığına veya erken doğuma neden olabilir. Kişi kendini ve doğmamış çocuğunu korumak için hamilelik sırasında dang hummasına yakalanmayı önlemek için adımlar atmalıdır.

Dang Hummasına Birden Fazla Kez Yakalanılabilir mi?

Dang virüsünün en az dört versiyonu (suşu) olduğu için birden fazla kez dang hummasına yakalanılabilir.

Hastalanılan ilk türe karşı genellikle bağışıklık kazanılır ve bir daha bu türe yakalanılmaz. Ancak bundan sonra diğer üç türden biriyle hastalanmak mümkündür. Birden fazla kez dang hummasına yakalanılırsa ciddi şekilde hastalanma olasılığı çok daha yüksektir.

Dang Humması Geçirenler Kendine Nasıl Bakmalıdır?

Daha önce dang humması geçirildiyse, gelecekte virüsün farklı bir versiyon alındığında ciddi şekilde hastalanma olasılığı daha yüksektir. Özellikle dang hummasının yaygın olduğu bir yerde yaşanıyorsa, kendini sivrisinek ısırıklarından korumak için aşı olmak ve ek önlemler almak gibi seçenekler düşünülmelidir.

Ne Zaman Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Dang hastalığının yaygın olduğu bir bölgede yaşanıyorsa veya yakın zamanda bu bölgeye ziyaret edildiyse ve kişide herhangi bir dang semptomu varsa bir doktora başvurulmalıdır. Doktor, kişinin kendine nasıl bakacağı ve ne zaman ek tedavi alması gerektiği konusunda ona tavsiyelerde bulunacaktır.

Ne Zaman Acil Servise Başvurulmalıdır?

Başlangıçtaki belirtiler iyileşmiş olsa bile şiddetli dang hastalığına dair herhangi bir uyarı işareti varsa derhal en yakın acil servise gidilmelidir. Şiddetli dang humması çok hızlı bir şekilde hayatı tehdit edici hale gelebilir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Dang aşısı benim için kullanılabilir mi?
• Belirtilerim için hangi ilaçları alabilirim?
• Hangi belirtiler için acile gitmeliyim?

Dang Humması Sıtmadan Daha mı Ölümcüldür?

Her iki hastalığa yakalananların yalnızca küçük bir yüzdesi bu hastalıklardan ölürken, sıtma dünya çapında dangdan daha ölümcüldür.

Dünya çapında her yıl dang hastalığına yakalanan tahmini 400 milyon kişiden yaklaşık 40.000'i bu hastalıktan ölmektedir (yaklaşık %0,01). Dünya çapında her yıl sıtmaya yakalanan tahmini 271 milyon kişiden yaklaşık 627.000'i bu hastalıktan ölmektedir (yaklaşık %0,3).

Herhangi bir hastalığın dünyanın bazı bölgelerinde diğerlerine göre daha ölümcül olabileceğini unutmamak önemlidir. Afrika'daki çocuklar orantısız bir şekilde sıtmadan ölme riski altındayken, Asya'da yaşayan insanlar dang hummasından en çok etkilenenlerdir.

Her yıl yüz milyonlarca insan dang hastalığına yakalanmaktadır. Çoğu vaka hafif seyretse ve hatta belirti göstermese bile, şiddetli dang humması düşüncesi korkutucu olabilir.  Sivrisinek ısırığı riskini azaltmak için adımlar atılabilir ve şiddetli dang hummasının uyarı işaretlerine dikkat edilmelidir. Kişi seyahat ederken hastalanırsa, acil tıbbi bakımı nereden alacağını bilmesi önemlidir. Dang hummasına yakalananlar, acil tıbbi tedavi aldığı sürece büyük olasılıkla iyileşir.