Çocukluk Çağı Depresyonu Nedir? Çocuklarda Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Çocukluk Çağı Depresyonu Nedir? Çocuklarda Depresyon Belirtileri Nelerdir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Her çocuğun duygusal iniş çıkışları vardır ancak bazı çocuklar için birkaç haftadan daha uzun süre “mutsuz” hissetmek depresyon belirtisi olabilir. Çocuklarda depresyon, ilişkilerini ve faaliyetlerini engelleyen üzüntü duygularına yol açan bir duygudurum bozukluğudur. Konuşma terapisi (bilişsel davranışçı terapi) ve ilaç tedavisi çocuklarda depresyonu tedavi etmenin ana yollarıdır.

Çocukluk Çağı Depresyonu Nedir?

Çocuklarda depresyon, üzgün, sinirli veya umutsuz hissetmelerine neden olabilen bir duygudurum bozukluğudur. Çocuklar genellikle ruh halinde dalgalanmalar yaşarlar. Kötü bir not aldıktan veya arkadaşlarıyla araları bozulduktan sonra olduğu gibi, bir süre için üzgün veya sinirli hissedebilirler. Ancak bir süre sonra tekrar daha iyi hissetmeye başlarlar.

Depresyon farklıdır. Çocukta depresyon varsa, üzüntüleri iki haftadan uzun sürer. Ayrıca uzun süren sinirlilik veya umutsuzluk da olabilir. Çocuğun uykusunu, iştahını veya başkalarıyla ilişkilerini etkileyebilir. Depresyon ayrıca çocuğun okuldan, spordan veya bir zamanlar keyif aldığı hobilerden keyif almasını da engelleyebilir. Ağır vakalarda, depresyon intihar düşüncelerine yol açabilir.

Çocukta iki hafta veya daha uzun süredir depresyon belirtileri olduğu fark edilirse bir doktorla iletişime geçilmelidir. Depresyon ciddi bir tıbbi durum olmasına rağmen genellikle tedavisi mümkündür.

Çocuklarda Depresyon Türleri Nelerdir?

• Majör depresif bozukluk: Bazı insanlar buna klinik depresyon der. Çocuklarda en iyi bilinen depresyon türüdür. Çocukta majör depresif bozukluk varsa, üzgün veya umutsuz hissedebilir veya kolayca öfkelenebilir. Uyumakta güçlük çekebilir ya da çok fazla uyuyabilir. Bir zamanlar ona neşe veren şeyleri yapmak istemeyebilir ve ailelerinden ve arkadaşlarından kopmuş hissedebilir.
• Adet öncesi disforik bozukluk: Bu durum çocuk ilk adetini gördükten sonra ortaya çıkabilir. Çocukta adet öncesi disforik bozukluk varsa, her ay adet görmeden yaklaşık bir hafta önce başlayan depresyon ve/veya anksiyete belirtileri olabilir. Normalden daha kolay öfkelenebilir veya ağlayabilir ya da konsantre olmakta zorlanabilir. Regl dönemlerinden önceki hafta daha sinirli görünebilir ve normal, günlük sorunlarla başa çıkma becerileri etkilenebilir (normalde onu endişelendirmeyecek basit şeylerle gerçekten mücadele eder). Ayrıca adet krampları, vücut ağrıları, göğüs ağrısı ve yorgun hissetme gibi fiziksel semptomlar da yaşanabilir.
• Mevsimsel duygudurum bozukluğu: Mevsimsel duygudurum bozukluğunun semptomları majör depresif bozukluk semptomlarına benzer ancak mevsimlere göre değişir. İnsanların karanlık, soğuk kış aylarında semptomlar göstermesi yaygındır ancak her mevsimde ortaya çıkabilir.
• Yıkıcı duygudurum düzensizliği bozukluğu: Bu rahatsızlığa sahip çocuklar, yaşlarına uygun görünmeyen sık öfke patlamaları veya öfke nöbetleri geçirirler. Fiziksel veya sözlü olarak agresif olabilirler. Bir öfke nöbeti yaşandığında veya çocuk ebeveynlerine saldırdığında çocuğun üzgün olduğu anlaşılamayabilir ancak davranışlarının yaşına uymadığı düşünülüyorsa bu durumu doktoruna bildirmek her zaman iyi bir fikirdir. Doktorlar bu durumu yalnızca 6 yaş ve üzeri çocuklarda teşhis eder.
• Distimi: Bu durum majör depresif bozukluktan daha hafiftir. Belirtiler benzerdir ancak daha uzun sürer. Çocuğun semptomları yıllarca gelip gidebilir. Ruh hali değişiklikleri çocuğun kişiliğinin bir parçasıymış gibi hissedilmeye başlanabilir ancak tedavi yardımcı olabilir.

Çocuklarda ve Gençlerde Depresyon Ne Kadar Yaygındır?

3 ila 17 yaş arasındaki çocuk ve gençlerin yaklaşık %3'ünde depresyon vardır. Gençlerde çocuklardan daha yaygındır. Yaklaşık her 5 gençten 1'ine majör depresyon teşhisi konulmuştur ve bu sadece resmi bir teşhisi olanlardır. Gerçek sayı muhtemelen çok daha yüksektir. Diyabet, epilepsi, kronik ağrı ve astım gibi bazı kronik hastalıkları olan çocuk ve gençlerde depresyon oranları daha da yüksek olabilir.

Çocuklarda Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda depresyon yetişkinlerden farklı görünebilir ve yine her çocuk için farklı olabilir. Bir çocukta depresyon belirtileri ve semptomları şunları içerir:

• Ruh hali değişiklikleri. Çocuk normalden daha üzgün veya sinirli görünebilir ve çoğu zaman bu şekilde hisseder.
• Eğlenceli aktivitelere karşı ilgisizlik.
• Düşük enerji seviyeleri veya genel yorgunluk.
• Kendi hakkında olumsuz konuşma veya düşük öz saygı. Çocuğun kendisi hakkında olumsuz şeyler söylediği duyulabilir. Kendini değersiz hissedebilir.
• Normalden daha az ya da daha çok yemek.
• Uyku sorunu veya çok fazla uyuma.

Çocuklarda Depresyona Ne Sebep Olur?

Uzmanlar çocuklarda ve ergenlerde depresyona neyin neden olduğunu tam olarak bilmemektedirler ancak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Çocuklarda depresyon büyük olasılıkla aşağıdakilerden bir veya daha fazlasının sonucudur:

• Genetik ve aile öyküsü (diğer yakın biyolojik akrabalarda depresyon vardır).
• Fiziksel hastalık ya da yaralanma.
• Ayrılık, boşanma, taşınma ya da yakın birinin ölümü gibi stresli yaşam olayları.
• Madde kullanımı.
• Zorbalık veya diğer travmatik deneyimlere maruz kalma.

Çocukluk Çağı Depresyonu İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Çocukluk depresyonuna katkıda bulunabilecek birçok risk faktörü vardır:

• Depresyon geçiren yakın bir aile üyesi.
• Depresyon, anksiyete bozuklukları, cinsiyet disforisi, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu veya davranış sorunları öyküsü.
• Olumsuz çocukluk deneyimleri.
• Kız çocuğu olmak.
• Zorbalık.
• LGBTQAI+ olma.
• Aile çatışmaları.
• Sevilen birinin veya romantik bir ilişkinin kaybı.
• Düşük doğum ağırlığı, beyin hasarı veya kronik hastalık (diyabet gibi) dahil olmak üzere tıbbi geçmiş.
• Arkadaşlarla yaşanan sorunlar.
• Ergenlik dönemi.
• Madde kullanımı.

Çocukluk Çağı Depresyonunun Komplikasyonları Nelerdir?

Depresyonu olan çocuklar anksiyete ve madde kullanım bozuklukları açısından yüksek risk altındadır. Okulda zorlanabilirler. Ayrıca intihar için daha yüksek risk altındadırlar. Bu belirtiler korkutucu olsa da tedavilerin mevcut olduğunu unutmamak önemlidir. Çocuğun doktorunun onun önerdiği sıklıkta ziyaret edilmesi önemlidir. Çocuğun kendine zarar verebileceği düşünülüyorsa derhal tıbbi yardım alınmalıdır.

Çocuklarda Depresyon Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuğun depresyon belirtileri gösterdiği düşünülüyorsa bir doktorla görüşülmelidir. Öncelikle çocuğun kendi çocuk doktoru ile işe başlanmalıdır. Daha ayrıntılı bir değerlendirme amacıyla doktor, aileyi çocuk için uygun bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirebilir.

Doktorlar muhtemelen çocuğun ruh hali sorunlarına neden olabilecek durumları eleyerek işe başlayacaktır. Depresyon belirtilerine neden olduğu bilinen hastalıklar şunlardır:

• Anemi.
• Kronik ağrı.
• Beyin sarsıntısı.
• Diyabet.
• Epilepsi.
• Hipotiroidizm veya hipertiroidizm.
• Mononükleoz.
• D vitamini eksikliği.

Çocuğun doktoru ruh halindeki değişiklikleri fiziksel bir soruna bağlayamazsa, aileyi bir terapist, çocuk psikoloğu veya psikiyatrist gibi bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirebilir.

Çocuğa depresyon teşhisi koymak için ruh sağlığı uzmanı hem aile hem de çocukla konuşacaktır. Aileye çocuğun davranışları ve ruh hali hakkında sorular sorulacaktır. Çocukta fark edilen belirtileri ve bunları ne zaman fark edildiğini anlatmaları istenecektir. Ebeveynlerden anket doldurmaları da istenebilir. Doktor ayrıca çocuğun semptomları hakkında daha fazla bilgi almak için çocuğun öğretmeni veya diğer bakıcıları ile konuşmak da isteyebilir.

Çocuklarda Depresyon Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda depresyonu tedavi etmenin iki ana yolu vardır: Konuşma terapisi ve ilaç tedavisi. Bu tedavilerin her ikisi de kendi başlarına işe yarayabilir ancak birlikte daha iyi çalıştıkları görülmektedir.

• Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel davranışçı terapi çocukların kendileri, geçmişleri ve gelecekleri hakkında daha olumlu düşünmeyi öğrenmelerine yardımcı olur. Onlara başa çıkma becerileri ve rahatlama teknikleri öğreterek kaygı ve olumsuz davranışları yönetmelerine yardım edebilir.

• İlaç Tedavisi

Çocuklar için en yaygın antidepresan ilaçlar seçici serotonin geri alım inhibitörleridir (SSRI'lar). Bu ilaçlar çocuğun beynindeki serotonin seviyesini artırır. Serotonin, mutluluk ve esenlik duygularını artırmaya yardımcı olabilecek bir kimyasaldır. Doktorların çocukluk depresyonunu tedavi etmek için reçete ettiği yaygın SSRI'lar şunlardır:

• Fluoksetin
• Paroksetin
• Sertralin

Çocuklarda Depresyonu Tedavi Eden İlaçların Yan Etkileri Nelerdir?

Birçok ilaçta olduğu gibi SSRI'ların da yan etkileri vardır. Çocukta aşağıdaki yan etkilerden herhangi biri gelişirse doktoru ile iletişime geçilmelidir:

• Alerjik reaksiyon.
• Kanlı dışkı.
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı.
• Bayılma, baş dönmesi, göğüs ağrısı veya nefes darlığı.
• Yüksek ateş.
• Ani görme değişiklikleri veya göz ağrısı.
• İntihar düşünceleri veya kötüleşen ruh hali.

SSRI'ların diğer yan etkileri normalde tıbbi müdahale gerektirmez. Birkaç hafta sonra geçmeleri gerekir ancak çocuğun dozu değişirse geri gelebilirler. Bunlar şunları içerebilir:

• İştah değişiklikleri.
• Uyku güçlüğü veya uyuşukluk.
• Ağız kuruluğu.
• Baş ağrısı.
• Sarsıntı (titreme).
• Mide rahatsızlığı, bulantı veya ishal.

Çocuk bir antidepresana başladığında veya doktoru dozunu değiştirdiğinde dikkatli olunmalıdır. Bazı çocuklar ilaçla bile daha iyi hissetmezler, hatta daha depresif hissedebilirler. Çocuğun antidepresan almayı aniden bırakmasına asla izin verilmemelidir. Bunu yapmak ciddi yan etkilere neden olabilir veya depresyonu daha da kötüleştirebilir.

Çocuklar Tedaviden Ne Kadar Süre Sonra Kendini Daha İyi Hisseder?

Antidepresanların işe yaramaya başlaması biraz zaman alabilir (yaklaşık dört ila altı hafta). Ve her ilaç her insanda aynı şekilde etki etmez. Çocuğun doktoru, depresyon semptomlarını hafifletmeye yardımcı olup olmadığını görmek için bir süre (genellikle en az birkaç hafta ila birkaç ay) bir ilaç deneyebilir. Eğer bu yardımcı olmazsa, farklı bir doz veya farklı bir ilaç denemeye karar verebilir. Eğer bu ilk depresyon dönemleriyse, psikiyatristler en az dokuz ay boyunca ilaç tedavisine devam edilmesini önermektedir.

Danışmanlık hizmetinin bazı acil faydaları olsa da çocuğun terapistine güvenmeye başlaması biraz zaman alabilir. Güven tesis edildikten sonra bile, düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmek zaman alır.

Bu durum, birçok doktorun depresyon tedavisinde ilaç tedavisini terapi ile birleştirmeyi tercih etmesinin bir nedeni olabilir. Çocuğun terapisti, ilaç etkisini gösterirken tetikleyicileri hakkında bilgi edinmesine ve başa çıkma becerileri geliştirmesine yardımcı olabilir.

Çocuğun Depresyona Girmesi Önlenebilir mi?

Çocuğun depresyona girmesi engellenemez. Depresyon yaşamdaki belirli durumlar nedeniyle gelişebilir veya biyolojik bir nedeni olabilir. Bir ebeveyn olarak, çocuğun hayatındaki stres faktörlerini her zaman yönetmek mümkün değildir ve aile geçmişi de maalesef değiştirilemez. Ancak aşağıdakiler uygulanarak çocuğun ruh sağlığını iyileştirmeye yardımcı olmak mümkündür:

• Günlük egzersiz.
• Evde ve okulda güvenli, destekleyici bir ortam.
• Bol uyku.
• İyi dengelenmiş yemekler.

Çocukta Depresyon Varsa Neler Beklenmelidir?

Çocukta depresif bir bozukluk varsa, bir zamanlar keyif aldığı aktivitelere olan ilgisini kaybedebilir. Arkadaşlarından ve sevdiklerinden uzaklaşabilir ve sinirli olabilir. Sadece rol mü yaptıklarını yoksa tıbbi bir durumları mı olduğunu söylemek zordur. Dolayısıyla, depresyon geçiren bir çocuğun ebeveyni olarak, biraz kafa karışıklığı yaşamak ve endişelenmek normaldir.

Çocukluk depresyonu tedavisinin işe yaraması zaman alsa da tedavi genellikle semptomları azaltır. Tedavi ile depresyonlu birçok çocuk ilgilerini çeken aktivitelere katılır, sağlam arkadaşlıklar kurar ve okulu bitirir.

Çocuğun hayatında depresyonunun tekrar onu bunaltmaya başladığı dönemler olabilir. Bu durumda, semptomlarını daha iyi yönetene kadar ilaçlarında ayarlamalar veya daha sık terapi seansları gerekebilir.

Depresyondaki Çocuğa Nasıl Yardımcı Olunabilir?

Ebeveynlerin ve bakıcıların depresyon veya diğer duygudurum bozuklukları olan çocuklar için yapabilecekleri en önemli şey onları dinlemek ve desteklemektir. Ruh hallerinde değişiklik fark edildiğinde sorular sorulmalıdır. Fiziksel olarak nasıl hissettikleri ve kendileri hakkında nasıl hissettikleri gibi sorular sorulabilir. Söylemedikleri şeyler de önemli olabilir. Konuşmadan sonra çocuğun semptomları daha kötü görünüyorsa, bir sonraki sefer için farklı bir yaklaşıma ihtiyaç olabilir. Eğer herhangi bir zamanda çocuk intihar hakkında konuşursa, mutlaka bu konu bir ruh sağlığı uzmanıyla paylaşılmalıdır.

Aşağıdakileri takip ederek de çocuğa yardımcı olunabilir:

• Çocuğun nasıl uyuduğu ve yemek yediğini.
• Enerji seviyeleri ve aktiviteleri.
• İlaçların herhangi bir yan etkisi.
• Ailesiyle nasıl etkileşimde bulunduğu.
• Normalde keyif aldıkları hobi ve aktivitelere katılımları.
• Akranları ile etkileşimi.

Çocuğun doktoru sorduğunda bu ayrıntıları hatırlamak zor olabilir. Bunları bir günlüğe kaydedilirse çocuğun randevularına götürülebilir. Bu, ebeveynlerin çocuğun eğilimlerini belirlemesine ve anlamlı değişiklikleri fark etmesine yardımcı olabilir.

Çocuğun Doktoru ile Ne Zaman İletişime Geçmek Gerekir?

Çocuk geçmeyen depresyon belirtileri gösteriyorsa, üç günden fazla uykuya dalmakta zorlanıyorsa veya beş günden fazla okula gitmiyorsa bir doktorla iletişime geçilmelidir.

Çocuk intihar belirtileri gösteriyorsa hemen yardım alınmalıdır. Acil bir durumda 112 Acil Çağrı Merkezi ile vakit kaybetmeden iletişime geçilmelidir.

Çocuğun davranışlarının, gelişimsel aşamaları için olağan olup olmadığını merak etmek normaldir. Ya da belki aile, çocuğun ruh halinden endişeleniyordur ve yaptıkları hiçbir şey yardımcı olmuyor. Belki de durumu daha da kötüleştirmekten korkuyor ya da ebeveyn olarak yanlış bir şey yapmış gibi, çaresiz veya suçlu hissediyor olabilirler. Ancak çocuklukta depresyon yaygındır ve bu kimsenin suçu değildir.

Birkaç haftadan uzun süren ruh hali değişikliklerinin veya diğer depresyon belirtilerinin mutlaka çocuğun doktoruna bildirilmesi gerekir. Çocuğun sadece bir süreliğine tedaviye ya da sürekli ruhsal sağlık bakımına ihtiyacı olabilir. Ama her zaman umut vardır, çocukluk çağı depresyonunda tedaviler çocuklara sıklıkla yardımcı olmaktadır.