Çocuklarda Epilepsi Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda Epilepsi Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Epilepsi, nöbetlere neden olan bir durumdur. Bu durum çocuğun beyninde düzensiz elektriksel aktivite olduğunda meydana gelir. Nöbetler geçici, kontrolsüz kas hareketlerine (kasılmalar) ve bilinç kaybına neden olabilir. Bazı çocuklar nöbet sona erene kadar boşluğa bakabilir ve kafa karışıklığı yaşayabilir.

Epilepsi Nedir?

Epilepsi, nöbetlere neden olan bir beyin rahatsızlığıdır. Çocuğun beynindeki hücreler ani bir düzensiz elektriksel aktivite patlaması yaratır ve bunun sonucunda bir nöbet meydana gelir. Bir nöbet, kişinin bayılmasından ve vücudunun kontrolsüz bir şekilde sallanmasından tanınabilir. Ancak tüm nöbetler aynı görünmez. Bazı çocuklar nöbet sırasında gözlerini bir noktaya dikip bakabilir veya kafa karışıklığı yaşayabilir.

Epilepsi nöbetlere neden olsa da tüm nöbetler epilepsinin sonucu değildir. Epilepsi tanısı koymak için bir doktor, çocuğun altta yatan tıbbi bir durumdan kaynaklanmayan birden fazla nöbet geçirip geçirmediğini inceleyecektir.

Doktor bu durumundan pediatrik epilepsi veya nöbet bozukluğu olarak bahsedebilir.

Çocuklarda Görülen Epilepsi Türleri Nelerdir?

Çocuklarda çeşitli epilepsi türleri vardır. En sık teşhis edilenlerden bazıları şunlardır:

• Absans epilepsi: Absans epilepsi, çocukların kafa karışıklığı yaşadığı ve uzaklara baktığı kısa anlara neden olur. Absans epilepsi nöbeti sırasında çocukla konuşulduğunda çocuk cevap veremeyecektir.
• Rolandik epilepsi (santrotemporal sivri uçlu kendi kendini sınırlayan epilepsi): Epilepsi teşhisi konan çocukların tahmini %15'ini etkileyen Rolandik epilepsi nöbetleri uykuya dalarken veya uyanırken meydana gelir. Nöbetler, genellikle çocuğun vücudunun bir tarafında kontrolsüz hareketlere neden olur. Çocuğun konuşmasını da etkileyebilir.
• Juvenil miyoklonik epilepsi: Ergenlik döneminde yaygın olan miyoklonik epilepsi nöbetleri, seğirme ve kollarını sallama gibi kontrolsüz kas hareketlerine neden olur. Bu nöbetler çocuk uyandığında yaygın olarak görülür.
• İnfantil spazmlar (West sendromu): İnfantil spazmlar, bebekleri uykuya daldıklarında veya uyandıklarında etkileyen şiddetli bir epilepsi türüdür. Bir nöbet, vücutlarının seğirmesine ve sarsılmasına, ayrıca kontrolsüz bir şekilde bükülmesine ve gerilmesine neden olur. Bir infantil spazm nöbeti genellikle sadece birkaç saniye sürer ancak bebek her biri arasında çok kısa aralar olan arka arkaya birçok nöbet geçirebilir.
• Lennox-Gastaut sendromu (LGS): LGS, çocuğun kaslarının sertleştiği ve aniden gevşediği nöbetlere neden olabilir. Çocuk ayrıca farkında olmadığı anlar ve kafa karışıklığı yaşayabilir ve nöbet sırasında onunla konuşulduğunda yanıt veremeyebilir.

Çocuklarda Epilepsi Ne Kadar Yaygındır?

Amerika Birleşik Devletleri'nde 3 milyondan fazla kişide epilepsi vardır ve 450.000'den fazlası 17 yaşın altındadır.

Çocuklarda Epilepsinin İlk Belirtileri Nelerdir?

Nöbetler çocuklarda epilepsinin ana belirtisidir. Nöbetin ilk belirtilerinden bazıları şunları içerebilir:

• Farkındalık kaybı.
• Kafa karışıklığı.
• Boş bakış (boşluğa bakma).
• Çocuğun işitme, görme, tat veya kokusunda değişiklikler.
• Mide rahatsızlığı veya vücut ısısında değişiklik gibi kendini iyi hissetmeme hali.

Nöbet, bazen başlamadan önce herhangi bir belirti olmadan hızlı bir şekilde de gerçekleşebilir.

Çocuklarda Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Nöbet sırasında çocuklarda epilepsi belirtileri sadece birkaç dakika sürer ve şunları içerir:

• Bilinç kaybı veya bayılma.
• Kontrolsüz kas hareketleri, sarsıntı veya seğirme ya da vücudun bir bölümünün tekrarlayan hareketleri.
• Konuşamama, dudak şapırdatma veya ağızla çiğneme hareketi yapma.
• Hızlı bir kalp atış hızı.
• Hızlı nefes alma.

Nöbetler kişiden kişiye farklı görünebilir ve her zaman kontrolsüz kas hareketlerini içermez. Çoğu insan her nöbette aynı veya benzer semptomları yaşar. Daha büyük çocuklara kıyasla bebeklerde bir nöbeti fark etmek zor olabilir. Çocukla ilgilenen kişi olağandışı davranışları ve bunların ne kadar sürdüklerini not etmeli ve bu durumu çocuğun doktoruyla paylaşmalıdır.

Bir nöbetten sonra çocuk yorgun hissedebilir veya az önce ne olduğu konusunda kafası karışabilir. Nöbet durana kadar çocuğun nöbet geçirdiğine dair herhangi bir anısı olmayabilir. Nöbetlerden sonra baş ağrısı yaygındır.

Çocuklarda Epilepsi Belirtileri Hangi Yaşta Başlar?

Çocuklarda epilepsinin başladığı yaş, çocuğun sahip olduğu epilepsi türüne göre değişir. Bazı belirtiler bebeklik döneminde başlarken, diğerleri okul çağında veya ergenlik döneminde başlar.

Çocuklarda Epilepsiye Ne Sebep Olur?

Çocuğun beynindeki kontrolsüz elektriksel aktivite epilepsiye neden olur. Elektrik beyin hücreleri arasında geçer. Hücrelerin iletişim kurmasına yardımcı olur. Bazen hücreler arasındaki elektrik düzensizleşir ve beyin hücreleri arasında gönderilen mesajları geçici olarak değiştirir. Bu düzensizlik, çocuğun beyni beynindeki diğer hücrelere doğru mesajları yeniden gönderene kadar geçici nöbet belirtilerine neden olur.

Çocuklarda epilepsinin olası nedenleri şunlardır:

• Kafa travması veya beyin hasarı.
• Doğumdan kaynaklanan komplikasyonlar (doğum hasarı).
• Bir enfeksiyon (menenjit veya ensefalit gibi).
• Doğumdan önce beyinlerinin oluşum şeklindeki bir anormallik.
• Genetik yapılarında doğuştan gelen bir değişiklik (genetik eğilim).

Bazen epilepsinin net bir nedeni yoktur ve gelişigüzel veya rastgele ortaya çıkabilir. Çocuklarda epilepsiye neyin neden olduğu hakkında daha fazla bilgi edinmek için araştırmalar devam etmektedir.

Çocuklarda Epilepsi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Çocukta aşağıdaki durumlar varsa epilepsi geçirme riski daha yüksek olabilir:

• Biyolojik aile geçmişinde epilepsi öyküsü (genetik yatkınlık).
• Travmatik beyin hasarı öyküsü.
• Beyin enfeksiyonu öyküsü.
• Diğer nörolojik sorunlar veya durumlar.

Çocuklarda Epilepsinin Komplikasyonları Nelerdir?

Çocuklarda epilepsi genel fiziksel ve zihinsel sağlıklarını etkileyebilir. Çocuklarda epilepsinin yaygın komplikasyonları şunları içerebilir:

• Fiziksel yaralanma.
• Gelecekte nöbet geçirme korkusu.
• Uyku bozuklukları.
• Düşük özgüven.
• Konsantrasyon eksikliği.
• Depresyon ve anksiyete.

Nöbet sırasında yaralanmalar yaygındır, özellikle de çocuk bilincini kaybedip düşerse. Nöbet belirtileri fark edilirse, nöbet sona erene kadar çocuğu sert yüzeylerden, keskin veya ağır nesnelerden veya düşebilecek şeylerden uzağa yatırmak gibi önlemler alınmalı, çocuk güvenli bir yere götürülmelidir. Nöbet sırasında başının altına gömlek veya ceket gibi yumuşak bir şey konulmalı ve onu tutmaya veya vücudunun hareket etmesini engellemeye çalışılmamalıdır. Nöbet sadece birkaç dakika sürmelidir. Beş dakikadan uzun süren nöbetlerle nasıl başa çıkılacağı konusu doktora danışılmalıdır.

Epilepsi Çocuklarda Tehlikeli midir?

Bazı epilepsi türleri daha şiddetlidir ve semptomlar hayatı tehdit edici olabilir. Ciddi komplikasyonlar şunları içerebilir:

• Bilişsel gelişim ile ilgili sorunlar (zihinsel engellilik).
• Status epileptikus (aralarında iyileşmek için yeterli zaman olmadan sürekli veya arka arkaya nöbetler).
• Beyin hasarı veya ölüm.

Doktor, tedavi ile yaşamı tehdit eden olası komplikasyonları önlemek için çocuğun semptomlarını yönetmeye yardımcı olacaktır. Araştırmalar devam etmektedir ve tedavideki ilerlemeler çocuklardaki komplikasyon riskini azaltabilir.

Çocuklarda Epilepsi Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, aşağıdakileri içerebilecek muayene ve testlerden sonra çocuklarda epilepsi teşhisi koyacaktır:

• Fiziki muayene: Fiziki muayene sırasında doktor çocuğun hayati belirtilerini kontrol edecek, semptomları hakkında daha fazla bilgi edinecek ve tam bir tıbbi geçmiş ve biyolojik aile geçmişi alacaktır.
• Nörolojik muayene: Doktor çocuğun beyninin ve sinir sisteminin nasıl çalıştığını değerlendirecektir.
• Kan testleri: Doktor çocuğun semptomlarına altta yatan bir durumun neden olup olmadığını kontrol etmek için kan testleri istenebilir.
• Görüntüleme testleri: MR gibi görüntüleme testleri, çocuğun bakım ekibinin beyin aktivitesi hakkında daha fazla bilgi edinmesine yardımcı olabilir.
• Elektroensefalogram: Bu ağrısız test çocuğun beyin elektriksel aktivitesini ölçer.

Testler, doktorun çocuğun nöbetlerine neyin neden olduğunu anlamasına ve nöbetlere neden olan durumları ekarte etmesine yardımcı olur. Epilepsi teşhisi zaman alabilir ve genellikle bir gecede gerçekleşmez.

Çocuklarda Epilepsi Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda epilepsi tedavisi şunları içerebilir:

• Nöbetleri önlemek için ilaçlar: Nöbet önleyici ilaçlar sadece epilepsi semptomlarını ve nöbetlerin sıklığını tedavi eder, nedenini değil. Bu ilaçlar, nöbetlere neden olan elektriksel düzensizlikleri önlemeye yardımcı olur ancak sadece kan dolaşımındayken. Bu nedenle çocukların ilaçlarını reçete edildiği şekilde alması çok önemlidir.
• Ameliyat: İlaçlar işe yaramazsa doktor, çocuktaki epilepsinin nedenini hedef almak için özel beyin ameliyatı önerebilir.
• İmplante tıbbi cihazlar: Tıbbi cihazlar, ilaçların etkisiz kaldığı durumlarda çocuğun epilepsi semptomlarını yönetmesine yardımcı olmak için ileri teknoloji kullanır. Yaygın tıbbi cihazlar arasında vagus sinir stimülatörü veya derin beyin stimülatörü bulunur. Stimülatörler, beyin hücrelerinin nasıl çalıştığını düzenlemek için çocuğun beyninin belirli bölümlerine elektrik akımları gönderir.
• Ketojenik diyet: Yönetilmesi zor epilepsisi olan bazı çocuklar için ketojenik diyet yararlı olabilir. Bu yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı yemek planı tıbbi bakım ekibi tarafından denetlenir.

Çocuklar tedaviye farklı yanıt verebilir, bu nedenle bir çocuk için işe yarayan şey diğerinden farklı olabilir. Çocuğun bakım ekibinin onun için en uygun tedaviyi bulması için birkaç farklı tedavi türünü denemesi gerekebilir.

Çocuğun Epilepsi İlaçları Hakkında Neler Bilmek Gerekir?

Çocuk epilepsi için ilaç kullanıyorsa, ilacı doğru şekilde aldığından emin olmak için doktoruyla birlikte çalışmak gerekebilir. Dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:

• İlacın programı öğrenilmelidir (günde kaç kez alınacağı, yemekle birlikte alınıp alınmayacağı vb.)
• Çocuk bir doz ilaç almayı unutursa ne yapılacağı öğrenilmelidir.
• İlaçlardan herhangi birinin kan testi gerektirip gerektirmediğini öğrenilmelidir.
• İlaçların potansiyel yan etkilerinden ve bunlar hakkında ne yapılması gerektiğinden haberdar olunmalıdır.
• Çocuk hasta olduğunda veya ateşlendiğinde ne yapılması gerektiği doktora sorulmalıdır. Ateş bazen nöbetlere neden olur.
• Çocuğun okulunun epilepsi ilacı aldığını bildiğinden ve okulda alması için gerekli düzenlemelerin yapıldığından emin olunmalıdır.
• Okulun bir nöbet kurtarma planı olduğundan emin olunmalıdır.

Tedavinin Yan Etkileri Var mıdır?

Olası yan etkiler ilaçtan ilaca değişir, ancak bazı nöbet önleyici ilaçlar aşağıdakilere neden olabilir:

• Uyuşukluk.
• Çocuğun karaciğer fonksiyonlarında veya kemik iliği fonksiyonlarında değişiklikler.
• Deri döküntüleri.
• Mide rahatsızlığı.
• İştah değişiklikleri.

Çocuğun aldığı ilacın hangi yan etkilerinin olabileceği doktoruna danışılmalıdır. Çocuğun vücudu zamanla ilaca uyum sağladıktan sonra yan etkiler azalabilir. Çocuk yan etkilerle karşılaşırsa, ilacın çocuk için doğru olduğundan emin olmak amacıyla bakım ekibiyle konuşulmalıdır.

Çocuklarda Epilepsi Önlenebilir mi?

Epilepsinin tüm nedenlerini önlemenin bir yolu yoktur. Kafa travmalarını önleyerek çocuğun epilepsi geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olmak mümkündür. Bu, çocuğun spor yaparken veya belirli aktivitelere katılırken koruyucu giysiler giymesini içerebilir. Kişi hamileyse, doğum yaralanmalarını önlemek için doğum tarihinden önce ihtiyaç duyulan bakımın alındığından emin olunmalıdır. İyi korunuyor olunsa bile, kafa travmasına yol açan kazalar yine de meydana gelebilir.

Çocuklarda Epilepsinin Seyri Nasıldır?

Çocuğun doktoru, hastalığın olası seyri hakkında daha fazla bilgi edinmeye yardımcı olabilir çünkü bunlar çocuğun sahip olduğu epilepsi türüne ve nöbetlerinin sıklığına göre değişir. Erken teşhis ve tedaviye hızlı bir şekilde başlamak en iyi sonucu sağlayabilir. Nadiren de olsa bazı nöbetler hayatı tehdit edebilir ve beklenmedik ölümlere yol açabilir.

Çocuklarda Epilepsi Geçer mi?

Çocukların %60'ından fazlası yetişkinliğe ulaşmadan önce epilepsiyi atlatır. Diğerleri ise tüm yaşamları boyunca bu durumla baş etmek zorunda kalabilir. Bazı epilepsi türlerinin geçme olasılığı diğerlerine göre daha yüksektir.

Epilepsisi Olan Çocuklar Normal Bir Hayat Yaşayabilir mi?

Epilepsili çocukların çoğu yaşıtlarıyla aynı şekilde, nispeten etkilenmemiş veya “normal” bir yaşam sürerler. Epilepsi teşhisi konan çocukların yaklaşık %70'i gelişimlerinde veya günlük aktivitelerinde herhangi bir değişiklik yaşamaz. Yaşayabilecekleri tek fark, düzenli olarak ilaç almaları gerekmesidir.

Epilepsi teşhisi konan çocukların kendilerini sinirli, utanmış veya dışlanmış hissetmeleri yaygındır çünkü durumlarının onları olumsuz bir şekilde öne çıkardığına inanırlar. Epilepsi genellikle düşük öz saygı, depresyon ve anksiyeteye yol açar. Birçok çocuk, duygusal sağlıkları hakkında bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşarak rahatlar. Ayrıca, durumun olası komplikasyonlarıyla mücadele etmek için bakıcılarının ve tıbbi bakım ekibinin sevgi ve desteğinden de yararlanırlar.

Ketojenik Diyet Epilepsi Teşhisi Konmuş Çocuklara Yardımcı Olur mu?

Bazı çocuklar, epilepsi semptomlarını yönetmenin bir yolu olarak diyetlerindeki değişikliklerden fayda görürler. Ketojenik diyet (keto diyeti), yağ oranı yüksek ve karbonhidrat oranı düşük bir beslenme düzenidir. Doktor, çocuğun beyninin enerji alma ve kullanma şeklini değiştirebileceği için çocuğun bu yemek planına katılmasını önerebilir. Çocuğun yediklerini ayarlamanın gerekip gerekmediğini doktor aileye bildirecektir.

Epilepsili Çocuk Nasıl Güvende Tutulabilir?

Epilepsili bir çocuğun bakıcısı olarak, beklenmedik bir nöbet durumunda çocuğun güvenliği konusunda endişeler duymak olabilir. Çocuğu güvende tutmak için yapılabilecek şeylerin çoğu, epilepsisi olmayan diğer çocukların da yararlanabileceği şeylerdir. Çocuğun doktoru, belirli sporların veya faaliyetlerin çocuğun yapması için güvenli olup olmadığını aileye bildirecektir. Çocuğun nöbetleri iyi yönetiliyorsa çoğu aktivite güvenlidir.

Çocuğa bakarken aşağıdakiler akılda tutulmalıdır:

• Çocuğun oyun oynarken veya spora katılırken güvenlik ekipmanı giymesini sağlamak. Örneğin, bisiklet sürerken kask takması gibi.
• Çocuğun spor, oyun ve aktiviteler sırasında gözetim altında olduğundan emin olmak. Bakıcıları çocuğun tıbbi durumunun farkında olmalı ve nöbet geçirmesi durumunda ne yapmaları gerektiğini bilmelidir.
• Ergenlik çağındaki çocuk nöbet geçiriyorsa, araba kullanmasına izin vermeden önce doktora danışılmalıdır.
• Çocuk bir ranzanın üst yatağında uyumamalıdır. Yükseklikle ilgili diğer risklerin farkında olunmalıdır (örneğin kaya tırmanışı veya ağaç tırmanışı gibi).

Epilepsili Çocuklar İçin Su Güvenliği Nasıl Sağlanır?

Epilepsili bir çocuğa bakan kişilerin aklında bulundurması gereken bazı su güvenliği ipuçları şöyledir:

• Güvenlik nedeniyle banyo kapıları kilitli tutulmamalıdır. Bunun yerine ailenin geri kalanına çocuğun banyoda mahremiyet ihtiyacı olduğunu öğretilmelidir.
• İster evde ister dışarıda olsun, çocuğun suya yakın olduğu her an takip edilmelidir. Buna küvet ve arka bahçedeki havuzlar da dahildir. Epilepsili bir çocuğun tek başına yüzmesine izin verilmemelidir.
• Düzgün çalıştığından emin olmak için küvet gideri kontrol edilmelidir.
• Küvetteki su düşük seviyede tutulmalıdır.
• Yanmaları önlemek için su sıcaklığı düşük tutulmalıdır.
• Daha büyük çocuklar için bir duş veya küvet oturağı alınmalıdır. Oturak için bir güvenlik kemeri de yardımcı olabilir.
• Tüm elektrikli aletler lavabo veya küvetten uzak tutulmalıdır.

Çocuk yüzerken nöbet geçirirse, mümkün olan en kısa sürede sudan çıkarılmalı ve nefes alıp verişi ile nabzı kontrol edilmelidir. Herhangi bir sorun görünüyorsa, bir sağlık kuruluşuna veya acil servise başvurulmalıdır.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Aşağıdaki durumlarda çocuğun doktoruyla iletişime geçilmelidir:

• Daha sık nöbetler.
• Nöbet önleyici ilaçların yan etkileri.
• Depresyon veya anksiyete.
• Yaşına göre gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmada gecikme.

Ne Zaman Acile Servise Başvurmak Gerekir?

Çocukta aşağıdaki durumlar yaşandığında 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı ya da acil servise başvurulmalıdır:

• İlk nöbetini geçirdiğinde.
• Nöbet sırasında kendini yaralarsa.
• Beş dakikadan uzun süren bir nöbet geçirirse.
• İlk nöbeti atlatamadan başka bir nöbet geçirirse.
• Nöbet kasılmaları durduktan sonra 10 ila 15 dakikadan fazla tepkisiz kalırsa.
• Nöbeti atlatması 30 dakikadan uzun sürerse.

Status epileptikus, çocuk uzun süren nöbetler geçirdiğinde veya her biri arasında iyileşme süresi olmadan birden fazla nöbet geçirdiğinde ortaya çıkan tehlikeli bir durumdur. Bu, hayatı tehdit eden acil bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Uzun süreli nöbetler için, özel “kurtarma ilaçları” bakıcılar (ebeveynler veya öğretmenler gibi) tarafından rektal olarak veya burun spreyi ile verilebilir. Kurtarıcı ilaç bulundurmanın çocuk için uygun olup olmayacağı çocuğun doktoruna danışılmalıdır.

Çocuğun Doktoruna Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Çocuğumda ne tür bir epilepsi var?
• Hangi belirtilere dikkat etmeliyim?
• Tedavinin yan etkileri nelerdir?
• Çocuğumun ameliyata ihtiyacı var mı?
• Bir nöbeti nasıl ele almalıyım?
• Çocuğumun okulunu durumu hakkında nasıl bilgilendirebilirim?
• Çocuğum spor yapabilir mi?

Bir çocuğa bakmak zordur ancak epilepsi teşhisi konmuş bir çocuğa bakarken çok daha fazla zorlukla karşılaşılır. Ebeveynlerin çocuklarının yaşadıklarından dolayı hayal kırıklığına uğramış, kafası karışmış ve endişeli hissetmesi normaldir. Çocuğun doktoru, çocuk büyürken ona nasıl yardımcı olunacağı konusunda aileye rehberlik edecektir. Çocuğun tanısı hakkında herhangi bir soru varsa veya herhangi bir yan etki ya da yeni veya kötüleşen semptomlar görülürse mutlaka çocuğun bakım ekibiyle iletişime geçilmelidir. Çocukların epilepsiyi günlük yaşamlarında az kesinti ile yönetmelerine yardımcı olmak için araştırmalar devam etmektedir, böylece çocukların daha tatmin edici bir çocukluk geçirme şansları da artmaktadır.