Beden (Vücut) Dismorfik Bozukluğu Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Beden (Vücut) Dismorfik Bozukluğu Nedir, Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Beden (vücut) dismorfik bozukluğu, kişinin kendi bedenini ve dış görünüşünü nasıl gördüğü ve hissettiği ile ilgili düşüncelerini bozan bir ruh sağlığı durumudur. Bu insanlar genellikle nasıl göründükleri hakkında olumsuz düşünce ve duygular yaşarlar, bu da yaşamlarında ciddi aksamalara neden olabilir ve zihinsel ve fiziksel refahlarını zayıflatabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Nedir?

Beden dismorfik bozukluğu, kişinin kendi fiziksel görünümünü adil olmayan bir şekilde değerlendirmesine neden olan bir ruh sağlığı durumudur. Görünüşle ilgili düşünceler ve duygular kişiyi tüketebilir ve onun düşüncelerini ve eylemlerini etkileyebilir. Sonunda beden dismorfik bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini ve kendisi hakkında nasıl hissettiğini olumsuz yönde etkileyebilir. Herkesin vücudu benzersiz özelliklere ve farklılıklara sahip olsa da beden dismorfik bozukluğu, kişinin vücudunun bir veya daha fazla özelliğinin kusurlu olduğuna inandığı anlamına gelir. Bu inanç kişiyi, kendinde yanlış olduğunu düşündüğü şeylere odaklanmak veya bunları değiştirmeye çalışmak için önemli miktarda zaman harcamaya zorlar.

ÖNEMLİ: Beden dismorfik bozukluğu, kendine zarar verme veya intihar düşünceleri ve davranışları açısından yüksek risk taşıyan bir durumdur. Kişinin kendine veya başkalarına zarar verme düşünceleri varsa veya tanıdığı birinin kendine zarar verme tehlikesi altında olduğundan şüpheleniyorsa derhal yardım alınmalıdır.

Beden Dismorfik Bozukluğu ile Vücut Dismorfisi Arasındaki Fark Nedir?

Bunlar aynı durum için farklı isimlerdir. Beden dismorfik bozukluğu bu durumun teknik adıdır ancak "vücut dismorfisi" daha yaygın olarak bilinir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Ne Kadar Yaygındır?

Uzmanlar beden dismorfik bozukluğunun ABD genelindeki yetişkinlerin yaklaşık %2,4'ünü etkilediğini tahmin etmektedir. Beden dismorfik bozukluğu kadınların yaklaşık %2,5'ini ve erkeklerin yaklaşık %2,2'sini etkilemektedir. ABD dışında insanların %1,7 ila %2,9'u bu hastalıktan etkilemektedir.

Kimler Beden Dismorfik Bozukluğu Geliştirebilir?

Beden dismorfik bozukluğu büyük olasılıkla ergenlik veya erken yetişkinlik yıllarında başlar. İnsanlar genellikle 12 veya 13 yaşlarında beden dismorfik bozukluğu geliştirir. Beden dismorfik bozukluklarının üçte ikisi 18 yaşından önce gelişir. Bununla birlikte beden dismorfik bozukluğu yetişkinlikte de başlayabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Beden dismorfik bozukluğu, kişinin kendini nasıl gördüğü ve görünüşü hakkında nasıl hissettiğini etkiler ve belirtileri birçok şekilde olabilir. En yaygın olanlardan bazıları şunlardır (ancak bunlarla sınırlı değildir):

• Başkaları önemli olmadığını söylese veya fark etmese bile vücutta "kusur" veya "eksiklik" olduğu düşünülen en az bir şey hakkında düşünmek için aşırı miktarda zaman harcamak. Bu, kişinin görünüşünü diğer insanların nasıl göründüğüyle karşılaştırmasına da neden olabilir.
• Görünüşe tekrar tekrar bakmak veya kontrol etmek zorunda hissetmek (ayna, pencere gibi yansıtıcı bir yüzey kullanmak veya başkalarından geri bildirim istemek). Öte yandan, bazı insanlar kendilerini gördüklerinde hissettikleri sıkıntıdan kaçınmak için fotoğraflarda yer almaktan veya yansımalarını görmekten aktif olarak kaçınabilirler.
• Görünüşü sık sık değiştirmek (bronzlaşmak, saç stilini değiştirmek, giyim tarzını değiştirmek vb.)
• Görünüşü kontrol etmek için sık sık selfie (akıllı telefonla kişinin kendi fotoğraflarını çekmesi) çekmek veya görünüşte beğenilmeyen şeyleri gizlemek veya değiştirmek için uygulamalar/fotoğraf filtreleri kullanmak.
• Başkalarının vücutta veya görünüşte kişinin beğenmediğini yerlerine baktığını, onu yargıladığını veya dalga geçtiğini düşündüğü için korku veya endişe hissetmek. Bazı insanlar aynada veya yansıtıcı bir yüzeyde vücutlarında hoşlanmadıkları şeylere bakarken panik atak yaşarlar.
• Vücuttan veya görünüşten, özellikle de sorun olduğunu düşünülen belirli şeylerden utanç veya iğrenme hissetmek. Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerin kendilerini veya vücutlarının bazı kısımlarını tanımlamak için kullandıkları en yaygın kelimelerden bazıları "çirkin", "iğrenç", "deforme olmuş", "anormal", "kusurlu" veya "itici "dir.
• Saç yolma veya çekme (trikotillomani) veya deri yolma (dermatillomani) gibi zararlı hale gelen kompulsif bakım davranışları sergilemek. Bunlar beden dismorfik bozukluğuna ayrı ruh sağlığı durumlarıdır ve farklı tedavi yaklaşımları vardır.
• İnsanların kendinde beğenmediği şeyleri fark edebileceği durumlardan kaçınmak. Bu, iş veya okul aktivitelerini aksatabilir veya sosyal toplantılardan kaçırmaya neden olabilir.
• Görünüşte beğenilmeyen şeyleri "düzeltmeye" çalışmak için kozmetik cerrahi gibi tekrarlanan tıbbi prosedürler geçirmek.
• Görünüş nedeniyle kendine zarar verme veya intihar etme düşünceleri.

Kas Dismorfisi

Kas dismorfisi, beden dismorfik bozukluğunun özel bir şeklidir.  Kişinin kaslarının görünümü ve yapısı (ya tüm vücut ya da vücuttaki bir veya daha fazla belirli yer için) hakkında olumsuz duygulara sahip olmasına neden olabilir.

İçgörü

Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişiler durumlarına ilişkin farklı düzeylerde içgörüye sahip olabilirler. Durumları hakkında içgörü sahibi olmaları, düşüncelerinin mantıklı ya da gerçekçi olmadığını bilmeleri anlamına gelir ancak içgörü, durumun etkilerini durdurmaz. Bu durumu teşhis eden sağlık hizmeti sağlayıcıları, beden dismorfik bozukluğu için tedavi yaklaşımlarını etkileyebileceğinden içgörüyü yine de dikkate alır.

Üç ana içgörü seviyesi vardır:

• Yüksek veya orta: Bu, vücutla ilgili eleştirilerin veya inançların kesinlikle veya muhtemelen doğru olmadığının bilinmesi anlamına gelir.
• Düşük: Bu seviye, vücutla ilgili inanç ve eleştirilerin muhtemelen doğru olduğunun düşünüldüğü anlamına gelir.
• İçgörü olmaması: Beden dismorfik bozuklukları hakkında içgörü sahibi olmayan kişiler genellikle inançlarını pekiştiren ve bedenleri hakkındaki olumsuz duygularının haklı olduğuna onları daha da ikna eden sanrılar yaşarlar. Sanrılar, inancın doğru olmadığına dair kanıt olsa bile çok güçlü bir şekilde tutunulan inançlardır. Durumları hakkında içgörü sahibi olmayan kişiler, inançlarının doğru olmadığını anlayamayabilir veya işleyemeyebilir. Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerin yaklaşık üçte biri bu düzeyde bir içgörüye sahiptir.

Beden Dismorfik Bozukluğuna Ne Sebep Olur?

Uzmanlar beden dismorfik bozukluğunun nasıl veya neden oluştuğunu tam olarak anlamamakla birlikte, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok faktörü içerdiğinden şüphelenmektedirler:

• Genetik: Eğer birinci dereceden bir akrabada (yani çocukta, biyolojik ebeveynde ya da biyolojik kardeşte) bu hastalık varsa, kişinin beden dismorfik bozukluğu geliştirme olasılığı üç ila sekiz kat daha fazladır.
• Beyin yapısı, kimyası ve aktivite farklılıkları: Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerde beyin bölgeleri genellikle çok aktiftir veya beklenenden farklı çalışır. Bu farklılıklar, durumla ilgili düşünce ve eylemleri kontrol etmeyi zorlaştırır.
• Kültürel etkiler ve popüler medya: Farklı kültürlerin farklı güzellik ve görünüm standartları vardır. Popüler medya, kültür veya bu ikisinin bir kombinasyonu, beden dismorfik bozukluğunun düşünceleri veya davranışları nasıl etkilediğini değiştirebilir.
• Çocuklukta istismar, ihmal veya zorbalık geçmişi: Olumsuz çocukluk deneyimleri geçmişi, beden dismorfik bozukluğu geliştirme olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir. Zorbalığa maruz kalma veya alay edilme geçmişi de bu hastalığa yakalanma riskini artırabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğunun Komplikasyonları Nelerdir?

Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerin aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer bazı zihinsel sağlık koşullarına sahip olma olasılığı daha yüksektir:

• Anksiyete bozuklukları.
• Depresyon.
• Yeme bozuklukları.
• Obsesif-kompulsif bozukluk.
• Madde kullanım bozuklukları (kas dismorfisi olan kişilerde steroid kullanım bozukluğu dahil).

Beden Dismorfik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Beden dismorfik bozukluğunu teşhis edebilecek herhangi bir tıbbi test yoktur. Bir ruh sağlığı doktoru (psikolog veya psikiyatrist gibi) kişiyle semptomları, düşünce ve davranış kalıpları, yaşam tarzı ve daha fazlası hakkında konuşarak beden dismorfik bozukluğu teşhisi koyabilir. Beden dismorfik bozukluğu teşhisi, bu durum için kişinin kriterlere uyup uymadığını belirlemeye yardımcı olan tarama araçlarının (özel olarak tasarlanmış anketler veya kontrol listeleri) kullanılmasını içerir.

Beden Dismorfik Bozukluğunu Teşhis Etmek Zor mudur?

Beden dismorfik bozukluğuna sahip çoğu kişi, semptomların tanı kriterlerini karşılayacak kadar ciddileşmesinden 10 ila 15 yıl sonrasına kadar tanı alamaz. Bunun nedeni kısmen yaşadıkları düşünce ve duyguların bir ruh sağlığı sorununun belirtileri olduğunu fark etmemeleri ya da yardım istemekten utanmaları veya korkmalarıdır. Bu, kişinin kendinde veya sevdiği birinde beden dismorfik bozukluğu belirtileri fark ederse bu konu hakkında konuşmasının önemli olduğu anlamına gelir. Bu durumun belirtileri hakkında konuşmak ve ciddi seviyelere ulaşmadan önce yardım almak, en ciddi etkilerinden kaçınmaya yardımcı olabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Beden dismorfik bozukluğu tedavi edilebilirdir. Birçok zihinsel sağlık durumu gibi beden dismorfik bozukluğunun tedavisi de genellikle aşağıdakileri içeren bir yaklaşım kombinasyonunu içerir:

• Psikoterapi: Bu, ruh sağlığı terapisi için kullanılan teknik terimdir ve yardımcı olabilecek çeşitli psikoterapi biçimleri vardır. Psikoterapi, hissedilenler veya yaşananlar hakkında konuşmaya ve faydalı düşünce süreçleri ve başa çıkma stratejileri geliştirmeye yardımcı olmaya odaklanır. Beden dismorfik bozukluğu tedavisinde kullanılan en yaygın türlerden ikisi bilişsel davranışçı terapi ve aile terapisidir.
• İlaçlar: Antidepresanlar, beden dismorfik bozukluğu tedavisinin yaygın bir parçasıdır. Bu ilaçlar beden dismorfik bozukluğu semptomlarına yardımcı olarak düşünceler ve davranışları yönetmeyi kolaylaştırabilir. Bu ilaçlar ayrıca psikoterapi gibi diğer tedavi biçimlerini daha etkili hale getirebilir.

Tedavinin Olası Komplikasyonları veya Yan Etkileri Nelerdir?

Birkaç farklı ilaç beden dismorfik bozukluğu tedavisine yardımcı olabilir. Yan etkiler değişebilir, bu nedenle doktora yaşanan komplikasyonlar veya yan etkiler hakkında bilgi verilmelidir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Geliştirme Riskini Azaltmak veya Tamamen Önlemek Mümkün mü?

Uzmanlar beden dismorfik bozukluğunun neden ortaya çıktığını tam olarak anlamış değillerdir. Bu, onu önlemenin veya ortaya çıkma riskini azaltmanın bir yolu olmadığı anlamına gelir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Olanları Neler Bekler?

Beden dismorfik bozukluğunun etkileri başlangıçta hafif olma eğilimindedir ve zamanla kötüleşir. Vücutla ilgili olumsuz düşünceler ve duygular, düşünce süreçlerini ve davranışları etkileyecektir. Bunlar daha yoğun hale geldikçe, kişinin görünüşü hakkında giderek daha fazla sıkıntı duyması daha olasıdır. Bu durum ayrıca kişinin hayatını etkilemeye veya değiştirmeye başlayarak ders çalışmasını, iş hayatını veya sosyal olarak başkalarıyla vakit geçirmesini zorlaştırabilir.

Beden dismorfik bozukluğu genellikle tedavi edilmediği sürece daha şiddetli hale gelir. Bu nedenle beden dismorfik bozukluğu için mümkün olan en kısa sürede teşhis ve tedavi almak önemlidir. Erken tanı ve tedavi beden dismorfik bozukluğunun semptomlarının ve etkilerinin kötüleşmesini engelleyebilir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Ne Kadar Sürer?

Beden dismorfik bozukluğu tedavi edilebilir ve genellikle yönetilmesi mümkündür ancak ne yazık ki kendiliğinden geçmez. Bir kez geliştiğinde, ömür boyu süren bir durumdur. Beden dismorfik bozukluğu için tedavi almak bir tür remisyon yaşamaya neden olabilir, yani semptomlar azalır, zayıflar ve hatta tamamen ortadan kalkar. Semptomların geri döndüğü, alevlendiği veya daha şiddetli hale geldiği bir nüksetme olması mümkün olsa da etkili tedavi beden dismorfik bozukluğunu yönetmeye yardımcı olabilir ve hastalığın kişinin hayatı üzerindeki etkilerini sınırlayabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğunun Seyri Nasıldır?

Beden dismorfik bozukluğu tedavi edilebilir bir durumdur. Araştırmalar, ilaçla tedavi edilen kişilerin %50 ila %80'inin daha az veya daha az şiddetli semptomlar yaşadığını ve semptomların geri döndüğü veya tekrar daha şiddetli hale geldiği nüksleri yaşama olasılığının daha düşük olduğunu tahmin etmektedir. Uzmanlar ilaç tedavilerinin psikoterapi ile birleştirilmesini şiddetle tavsiye etmektedir. Çünkü psikoterapi, beden dismorfik bozukluğu sebebiyle yaşanan düşünce ve duygulara karşı koyacak düşünme ve başa çıkma stratejilerini geliştirmeye yardımcı olabilir.

Tedavi edilmediğinde, beden dismorfik bozukluğu hayatı ciddi şekilde bozma potansiyeline sahiptir. Kendine zarar verme veya intihar da tedavi edilmemiş beden dismorfik bozukluğu ile yaşayan insanlar arasında daha yaygındır. Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerin %80'i intihar düşüncelerine sahiptir ve beden dismorfik bozukluğuna sahip her 4 kişiden 1'i intihara teşebbüs etmektedir. Beden dismorfik bozukluğu olan kişilerin intihar sonucu ölme olasılığı da beden dismorfik bozukluğu olmayan kişilere göre 45 kat daha fazladır. Bu nedenle, erken tanı ve tedavi (özellikle 18 yaşından önce beden dismorfik bozukluğu geliştiren kişilerde) kritik öneme sahiptir.

Beden Dismorfik Bozukluğuna Sahip Kişi Kendine Nasıl Bakabilir?

Beden dismorfik bozukluğuna sahip olanların kendilerine yardımcı olmak için yapabilecekleri birkaç şey vardır:

• İlaçları tam olarak reçete edildiği şekilde almak: Beden dismorfik bozukluğuna sahip çoğu kişi ilaç temelli tedaviler aldıklarında kendilerini daha iyi hisseder ve semptomlarında iyileşme yaşar. Doktorla konuşmadan bu ilaçları almayı bırakmamak gerekir. Bunu yapmak ciddi yan etkilere neden olabilir ve kişinin kendine zarar verme veya intihar düşünceleri riskini keskin bir şekilde artırabilir.
• Tavsiye edildiği şekilde bir ruh sağlığı uzmanına görünmek: Bir ruh sağlığı uzmanına görünmek, beden dismorfik bozukluğu ile ortaya çıkan düşünce ve duygulara karşı düşünce ve davranış biçimleri geliştirmeye yardımcı olabilir. Tek başına ilaç tedavisi faydalı olsa da ilaç tedavisiyle birlikte düzenli psikoterapi her iki tedavi yaklaşımının da etkinliğini artırabilir.
• Estetik ameliyattan kaçınmak: Beden dismorfik bozukluğuna sahip pek çok kişi dış görünüşlerini değiştirmek için kozmetik cerrahi veya benzeri prosedürlerin gerekli olduğunu düşünse de bunlar genellikle kişiye yardımcı olmaz. Aslında, ameliyat veya diğer kozmetik prosedürlerden kaynaklanan görünüm değişikliklerinin beden dismorfik bozukluğu semptomlarını tetiklemesi veya daha da kötüleştirmesi daha olasıdır. Bu da tekrarlanan kozmetik ameliyatlar veya prosedürler döngüsüne neden olabilir.

Sevdiğim Bir Kişide Beden Dismorfik Bozukluğu Olduğundan Şüpheleniyorsam Ne Yapabilirim?

Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişiler, bu hastalığa sahip olduklarını anlama yeteneğine sahip olmayabilirler. Durum böyle olduğunda, tıbbi yardım alma çabalarına direnebilirler. Sevdiğiniz bir kişi beden dismorfik bozukluğu belirtileri gösteriyorsa aşağıdakiler yapılabilir:

• Dinleyin: Beden dismorfik bozukluğu olan bir kişi size açılır ve duyguları veya bedenleri hakkında inandıkları hakkında konuşmaya çalışırsa, muhtemelen korkmuş ve savunmasız hissediyor ve size büyük ölçüde güveniyordur. Dinlemek onlara yalnız olmadıklarını ve kendileri hakkında nasıl hissettiklerinden bağımsız olarak birilerinin onları önemsediğini gösterebilir.
• Endişelerini görmezden gelmeyin: Beden dismorfik bozukluğu olan birine vücudunda hiçbir sorun olmadığını söylemeyin. Bu yardımcı olacak gibi görünebilir ancak sizinle konuşamayacakları veya sizden yardım isteyemeyecekleri hissine kapılmalarına neden olabilir.
• Yargılamayın veya tartışmayın: Beden dismorfik bozukluğu olan kişiler onlara gösterdiğiniz, vücutları hakkında hissettikleri veya inandıkları şeylerle çelişen kanıtları işleyemeyebilir veya anlayamayabilir. Onlarla tartışmak ayrıca bakım aramaktan kaçınmalarına veya kendilerini daha da yalnız hissetmelerine neden olabilir.
• Onları bakım aramaya teşvik edin: Bazı insanlar bir ruh sağlığı sorununa sahip olmanın başkalarının onları daha az önemseyeceği veya onlara farklı davranacağı anlamına geldiğinden endişe eder. Ruh sağlığı hakkında olumlu ve açık bir şekilde konuşmak bu damgalanmayı azaltmaya yardımcı olabilir, bu da sevdiğiniz kişinin bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşmasını kolaylaştırabilir. Ayrıca, randevuları aramalarına ve planlamalarına yardımcı olarak veya bu randevulara onlarla birlikte gitmeyi teklif ederek bakım almalarını kolaylaştırabilirsiniz.

Beden dismorfik bozukluğu olan bir yakınınıza nasıl yardımcı olabileceğiniz konusunda size yol gösterebilecek birçok kaynak mevcuttur. Bu kuruluşlar ve durumun kendisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için zaman ayırmak, sevdiğiniz kişiyi desteklemek konusunda sizi daha iyi hazırlayabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Olan Kişiler Vücutlarının Hangi Bölgeleri Hakkında Endişe Duyar?

İnsanların beden dismorfik bozukluğuna sahip olduklarında, vücutlarında olumsuz düşünceler veya duygular yaşadıkları bazı bölgeleri vardır.

Yaygın bölgeler şunlardır:

• Cilt: İnsanlar, özellikle sivilceleri veya diğer lekeleri varsa, ciltleri veya tenleri hakkında beden dismorfik bozukluğu yaşayabilirler.
• Yüz: Beden dismorfik bozukluğu genellikle insanların yüzleri hakkında düşünme biçimlerini etkiler. Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişiler genellikle yüzlerinin boyutu ve şekli ya da özellikle burun, dudaklar, gözler ve dişler gibi belirli kısımları hakkında endişe duyarlar.
• Göbek: Beden dismorfik bozukluğuna kişiler bazen göbeklerinin ve karınlarının boyutu veya şekli hakkında endişe duyarlar.

İnsanların cinsiyetlerine bağlı olarak vücutlarının belirli bölümleri hakkında beden dismorfik bozukluğu yaşama olasılıkları daha yüksektir:

• Saç (özellikle cinsiyete uymayan yüz kılları, saç dökülmesi ve belirli vücut bölgelerindeki kıl miktarı).
• Göğüsler.
• Uyluklar veya kalçalar.
• Cinsel organlar (özellikle erkekler için penis boyutu veya cinsiyetten bağımsız olarak cinsel organların genel görünümü).

Beden Dismorfik Bozukluğu Obsesif-Kompulsif Bozuklukla (OKB) İlişkili midir?

Beden dismorfik bozukluğu ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ilişkili durumlardır. OKB ve onunla ilişkili durumlar bütün bir zihinsel sağlık durumu sınıfını oluşturur ve beden dismorfik bozukluğu da bu sınıfın bir parçasıdır. Birçok kişide aynı anda hem obsesif-kompulsif bozukluk hem de beden dismorfik bozukluğu bulunur.

Beden dismorfik bozukluğu, kişinin kendini nasıl gördüğünü etkileyerek kendini haksız veya sert bir şekilde yargılamasına neden olur. Bu rahatsızlığa sahip olanlar görünüşleriyle ilgili bir sorun olduğunu hissedebilir. Bu da kişiyi endişeli, korkmuş veya depresif hissettirebilir ya da görünüşünü değiştirmesi veya düzeltmesi gerektiğini düşünmesine neden olabilir.

Beden dismorfik bozukluğu kişinin kendin gerçekte olduğu gibi görme yeteneğini bozan bir sağlık durumudur. Tedavi ile olumsuz düşünce ve duygulara karşı koymak mümkündür. Bu şekilde olumsuz düşünce ve duyguların hayatı yaşama şeklini değiştirmesi engellenebilir.